Fabergé Yumurtaları: Tarixi, Dəyəri və Yeni Zelandiyada Udulan Mədalyonun Sirri

Bəzi yumurtalar yemək üçün nəzərdə tutulsa da, bəziləri sadəcə saxlanılır. Lakin Yeni Zelandiyada bir şəxs məhz ikinci növə aid olan, qiymətli almazlarla bəzədilmiş bir Fabergé yumurtasını udduğu üçün oğurluqda ittiham olunur. Rusiya zərgərlik şirkəti olan "Fabergé Evi" tərəfindən hazırlanan bu oğurlanmış mədalyonun dəyəri təxminən 19.300 ABŞ dollarıdır. Polis yerli mediaya verdiyi açıqlamada, bu kiçik sənət əsərinin hələ də tapılmadığını bildirdi. Bəs bu cür əşyaları bu qədər qiymətli edən nədir?

Oğurlandığı iddia edilən bu mədalyon "Octopussy" adını daşıyır və 60 ağ almaz, 15 mavi sapfirlə bəzədilib. Onu açdıqda, içindən 18 əyarlı qızıl miniatür bir səkkizayaq çıxır. Fabergé Evi tərəfindən hazırlanmış bu zərif dizayn 1983-cü ildə çəkilmiş, özü də Fabergé yumurtasının oğurlanmasından bəhs edən Ceyms Bond filminin adından ilhamlanıb. Ümumiyyətlə, Fabergé yumurtaları qızıl, lak, Ural və Altay minerallarından hazırlanır, sadə modellərdən tutmuş zərgərliklərlə bol bəzədilmiş dizaynlara qədər geniş çeşiddə olur. Məsələn, 4.500 almazla bəzədilmiş "Qış Yumurtası" Londonda rekord qiymətə - 22,9 milyon funt-sterlinqə satılmışdı.

Fabergé yumurtalarının böyük tarixi Rusiya imperator ailəsi ilə başlayır. Rusiya çarı III Aleksandr 1885-ci ildə Pasxa hədiyyəsi kimi həyat yoldaşı Çariça Mariya Feodorovnaya ilk yumurtanı təqdim etdi. Saf ağ emaldan hazırlanan bu yumurta "İlk Toyuq" adlanırdı. Onu açdıqda, içində qızıl sarısı, qızıl toyuq heykəlciyi, həmçinin almazlarla bəzədilmiş imperator tacının miniatürü və balaca yaqut yumurta kimi iki gizli sürpriz yer alırdı. Peter Karl Fabergé 1885-ci ildən 1917-ci ilə qədər Romanovlar üçün Sankt-Peterburqdakı emalatxanasında bu cür bəzəkli Pasxa yumurtalarından 50 ədəd hazırladı. Rus əsilli zərgər Romanovlardan başqa, yalnız on beş ailə üçün qızıl yumurtalar yaratmışdı. Bu sənət əsəri yüksək qiymətləndirilsə də, bəziləri tərəfindən həddindən artıq dəbdəbəli olduğu üçün tənqid edilirdi.

Bu ənənə 1917-ci ildə Bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdə dayandırıldı. O zaman Çar II Nikolay və ailə üzvləri qətlə yetirildi. Bolşeviklərin lideri Vladimir Lenin 1918-ci ildə Fabergé Evini milliləşdirdi. Peter Karl isə İsveçrəyə sürgünə getdi və iki il sonra orada vəfat etdi. Qızıl yumurta istehsalı dayandı, şirkət iflasa uğradı. Lenin tərəfindən müsadirə edilən Fabergé yumurtaları Kremlin arsenalına aparıldı. Lakin 1920-1930-cu illər arasında Stalin, dövlətin sənayeləşmə proqramlarını maliyyələşdirmək və xarici valyuta əldə etmək məqsədilə "Xəzinələri Traktorlara Çevir" direktivini işə saldı. Bu prosesdə Rusiyanın qiymətli mədəni irsi satıldı və 14 Fabergé yumurtası ölkə xaricinə çıxarıldı.

Bu gün Romanovlar üçün hazırlanmış 50 imperiya Fabergé yumurtasından 43-ü muzeylərdə və şəxsi kolleksiyalardadır. Lakin qalan yeddi ədədi hələ də itkin sayılır və axtarılır. 2015-ci ildə ABŞ-da kimliyi açıqlanmayan bir dəmir-dümür alverçisi Üçüncü İmperiya Pasxa Yumurtasını tapdığını bildirmişdi. O, bu qiymətli əşyanın dəyərini bilmədən satın almış və əritməyi düşünmüşdü. Bu 8.2 sm-lik sənət əsəri qızıl altlıq üzərində durur, üç sapfir və tək bir almazla bəzədilmişdi. Açıldıqda, onun içindən gizli bir Vacheron Constantin saatı çıxırdı. İllər sonra, 2007-ci ildə Fabergé adı yenidən canlandı və qurucunun nəvələri Tatyana və Sara Fabergé şirkətə rəhbərlik etməyə başladı. Onlar lüks məhsullar istehsal edərək imperiya yumurtası ənənəsini davam etdirdilər, məsələn, 2015-ci ildə Səudiyyə Əl-Farden ailəsi üçün Mirvari Yumurtanı hazırladılar. Yeni Zelandiyada udulan mədalyona gəlincə, onun nə vaxt "geri dönəcəyini" artıq təbiət qüvvələri müəyyən edəcək.