Sanksiyalı Casus Proqram İstehsalçısı "Intellexa" Hökumət Nəzarətinin Qurbanlarının Məlumatlarına Birbaşa Giriş Əldə Edib

Sanksiyalara məruz qalmış casus proqram istehsalçısı "Intellexa"nın bəzi hökumət müştərilərinin nəzarət sistemlərinə uzaqdan girişi olub. "Amnesty International" tərəfindən yayımlanan yeni sübutlara görə, bu giriş şirkət əməkdaşlarına "Predator" casus proqramı ilə telefonları sındırılmış şəxslərin şəxsi məlumatlarını görməyə imkan verib. Təşkilat və onun media tərəfdaşları ("Haaretz", "Inside Story", "Inside IT") bu yaxınlarda "Intellexa"dan sızan, daxili sənədlər, satış materialları və təlim videolarından ibarət materiallara əsaslanan bir sıra hesabatlar dərc ediblər. Ən diqqətçəkən məqam odur ki, "Intellexa" işçiləri internet üzərindən başqa kompüterlərə qoşulmağa imkan verən adi bir proqram olan TeamViewer vasitəsilə ən azı bəzi müştərilərin nəzarət sistemlərinə idarə edə bilirdilər. Bu, şirkətin yalnız proqram təminatını satmaqla kifayətlənmədiyini, həm də müştərilərinin həyata keçirdiyi casusluq fəaliyyətlərinin detallarını yaxından izlədiyini göstərir.

Sızan təlim videosunda "Predator" casus proqramı sisteminin gizli hissələri əks olunub. Bu hissələrə həm sistemin idarəetmə paneli (dashboard), həm də qurbanlardan toplanmış fotolar, mesajlar və bütün digər nəzarət məlumatlarını saxlayan məlumat yaddaş sistemi daxil idi. "Amnesty" hesabatında qeyd edir ki, video, real hədəflərə qarşı aparılan "canlı" infeksiya cəhdlərini nümayiş etdirirdi. Məsələn, Qazaxıstandakı bir hədəfə qarşı uğursuz infeksiya cəhdindən ətraflı məlumatlar təqdim edilib; burada infeksiya URL-si, hədəfin IP ünvanı və telefonun proqram versiyaları göstərilib. Bu cür məlumatların təlim videosunda açıq şəkildə nümayiş etdirilməsi, şirkətin müştəri əməliyyatlarına nə dərəcədə daxil olduğunu sübut edir.

"NSO Group" kimi digər casus proqramları satan şirkətlər, adətən, öz müştərilərinin hədəflərinin məlumatlarına heç vaxt daxil olmadıqlarını iddia edirlər. Bu təcrübənin iki əsas səbəbi var: Birincisi, casus proqram istehsalçıları, müştərilərinin casus proqramı qanunsuz istifadə etdiyi təqdirdə potensial hüquqi məsuliyyətdən qaçmaq istəyirlər. İkincisi, hökumət müştəriləri öz həssas araşdırmalarının təfərrüatlarını (hədəflərin adları, yerləri və şəxsi məlumatları) xarici özəl şirkətə açmaq istəmirlər. "Memento Labs" casus proqram istehsalçısının icraçı direktoru Paolo Lezzinin sözlərinə görə, bu növ uzaqdan giriş qətiyyən "normal" deyil və heç bir hökumət qurumu buna razı olmaz. Lezzi, videonun həqiqi müştəri sistemi deyil, bir demo mühitini göstərə biləcəyinə şübhə ilə yanaşırdı, baxmayaraq ki, texniki problemlərin həlli üçün bəzən müştərilərin nəzarəti altında TeamViewer vasitəsilə sistemlərə daxil olduqlarını bildirib. Lakin "Amnesty"nin Təhlükəsizlik Laboratoriyasının rəhbəri Donnça O Kerbhayl, təlim zamanı təlimatçının bunun canlı müştəri sistemi olduğunu təsdiqlədiyini bildirərək, şübhələri rədd edib.

Bu tapıntılar potensial nəzarət qurbanlarının şəxsi məlumatlarının təhlükəsizliyi ilə bağlı ciddi narahatlıqlar yaradır. Təşkilat qeyd edir ki, onların ən həssas məlumatları nəinki hökumət müştərisinin, həm də məxfi məlumatları təhlükəsiz saxlamaqda problemləri olan xarici nəzarət şirkətinin əlinə keçə bilər. Şirkətin qurucusu Tal Dilian ABŞ hökuməti tərəfindən sanksiyalara məruz qalıb. 2024-cü ildə ABŞ Xəzinədarlığı, "Intellexa"nın casus proqramının ABŞ rəsmiləri, jurnalistlər və siyasət ekspertləri daxil olmaqla amerikalılara qarşı istifadə edildiyi iddiaları əsasında Dilian və onun tərəfdaşı Sara Aleksandra Feyssal Hamouya qarşı sanksiyalar tətbiq etmişdi. Bu sanksiyalar Amerika şirkətləri və vətəndaşları üçün onlarla hər hansı ticari əlaqə qurmağı qeyri-qanuni edir. Dilian isə cavabında jurnalistləri özünə və şirkətinə zərər vermək üçün "orkestrli kampaniya"da istifadə edilən "faydalı idiotlar" adlandırıb.