Çin, Dünyanın Ən Böyük Çip İstehsalçısı Ola Bilər!

Bazar araşdırmaları şirkəti Yole Group-un məlumatlarına görə, Çin 2030-cu ilə qədər yarımkeçirici istehsalında dünya liderinə çevriləcək və qlobal tökmə istehsal gücündə əhəmiyyətli artım gözlənilir. Hazırda dünya istehsal gücünün 21%-nə sahib olan Çinin, bu nisbəti 30%-ə çatdırması halında Tayvandan liderliyi ələ keçirəcəyi bildirilir. Hal-hazırda Tayvan 23% ilə ən yüksək istehsal gücünə malikdir. Cənubi Koreya 19%, Yaponiya 13%, ABŞ 10% və Avropa 8% paya sahibdir.

Çinin sürətli yüksəlişinin arxasında son illərdə yarımkeçirici sektoruna dövlət tərəfindən edilən böyük investisiyalar durur. Çin 2024-cü ildə yarımkeçirici istehsalında aylıq 8,85 milyon vafli istehsal səviyyəsinə çatdı. Bu rəqəm ötən ilə nisbətən 15% artım deməkdir. Bu miqdarın 2025-ci ildə 10,1 milyon vafliyə çatacağı gözlənilir. Çinin bu artımı 18 yeni zavod tikərək əldə etdiyi müəyyən edilib.

Dünyada ən çox vafli istehlak edən ölkə ABŞ-dır. ABŞ qlobal tələbatın təxminən 57%-ni təşkil edir. Lakin ABŞ-ın istehsal gücü ümumi tələbatın yalnız 10%-ni ödəyə bilir. Buna görə də ölkə ehtiyaclarının çox hissəsini Tayvan, Cənubi Koreya və Çin kimi istehsalçılardan ödəyir. Yaponiya və Avropa öz daxili bazarlarının ehtiyaclarını geniş miqyasda ödəyə biləcək istehsal gücünə malikdirlər.

Sinqapur və Malayziya kimi ölkələr ümumi qlobal gücün 6%-ni təşkil edir. Lakin bu ölkələrdəki tökmə zavodlarının əhəmiyyətli bir hissəsi xarici şirkətlərə məxsusdur və istehsal əsasən ABŞ və Çin kimi bazarlara yönəlib.

Çinin istehsal gücünün artmasına baxmayaraq, müasir çiplərin istehsalında qərb rəqiblərinə nisbətən hələ də bəzi çatışmazlıqları var. ABŞ Çinin müasir çip istehsal avadanlıqlarına çıxışını məhdudlaşdırmaq üçün əhatəli ixrac məhdudiyyətləri tətbiq edir. Bu vəziyyət Çinin müasir çip texnologiyalarına olan xarici asılılığını artırır. Bu boşluğu doldurmaq üçün Çin litoqrafiya maşınları və elektron dizayn avtomatlaşdırma (EDA) proqram təminatı kimi strateji sahələrə milyardlarla dollar investisiya yatırır.

Hesabatda ABŞ-da davam edən istehsal layihələrinə çox yer ayrılmır. Lakin TSMC-nin Arizona'dakı müəssisəsində müasir istehsalın 30%-ni həyata keçirməsi planlaşdırılır. Intel, Samsung, Micron, GlobalFoundries və Texas Instruments də ABŞ-da yeni istehsal müəssisələri inşa edirlər. Bu layihələr başa çatarsa, ABŞ-ın qlobal yarımkeçirici istehsalındakı payının əhəmiyyətli dərəcədə artacağı gözlənilir.

Çinin istehsal gücü baxımından liderliyə yüksəlməsi qlobal təchizat zəncirinə əhəmiyyətli təsir göstərəcəkdir. Lakin müasir çip istehsalı və mühüm avadanlıqlara çıxış kimi amillər nəzərə alınaraq, hansı ölkənin texnoloji üstünlüyü qoruyacağı hələ də aydın deyil.