Qətərdə Təhsilin Gələcəyi Müzakirə Olundu: Süni İntellekt və İnsan Dəyərləri Zirvəsi

Qətər Vəqfinin təşəbbüsü ilə keçirilən 12-ci Ümumdünya Təhsil İnnovasiyası Zirvəsi (WISE) Qətərin paytaxtı Dohada öz işinə başladı. “Humanity.io: Təhsilin Mərkəzində İnsan Dəyərləri” mövzusunu daşıyan zirvə, iki gün ərzində Qətər Milli Konqres Mərkəzində keçirilir. Zirvənin açılış mərasimində Qətər Əmiri Şeyx Təmim bin Həməd Əl Saninin anası və Qətər Vəqfinin sədri Şeyxa Moza bint Nasir çıxış etdi. O, dünyadakı təhsil sistemlərinin qarşılaşdığı maneələrə diqqət çəkərək, bəzi bölgələrin elmi araşdırma və kəşf sahələrində beynəlxalq mükafatlarda demək olar ki, təmsil olunmadığını bildirdi.

Şeyxa Moza sürətlə inkişaf edən süni intellekt (Sİ) dövründə təhsilin fundamental sualının yenidən nəzərdən keçirilməsinin labüdlüyünü vurğuladı. O qeyd etdi ki, dəyişikliklərin sürəti artıq sərhədlərimizi aşır və bizim uyğunlaşma qabiliyyətimizi üstələyir. Bu reallıq isə nə qiymətləndirə biləcəyimiz, nə də görməzdən gələ biləcəyimiz risklər gətirir. Nasir eləcə də bilginin etika və dəyərlərdən kənarlaşmasının təhlükəli nəticələrinə işarə etdi. Onun sözlərinə görə, təhsil dəyərlərdən və əxlaqdan məhrum edildiyi zaman necə asanlıqla mütləq pisliyə çevrilə biləcəyi ortaya çıxır. O, təhsildə humanitar dəyərlərin mərkəzə qoyulmasının və elmin zərərverici gücə çevrilməməsi üçün addımlar atılmasının əhəmiyyətini qeyd etdi. Qətərin Təhsil və Ali Təhsil naziri Lolva bint Rəşid bin Məhəmməd Əl Xater isə dünyanın nə qədər dəyişməsindən asılı olmayaraq, insanların hərəkətlərimizin əsası olaraq görüldüyü müddətcə inkişafın davam edəcəyini əlavə etdi.

Yazıçı və "Google X" şirkətinin keçmiş Əməliyyat Direktoru Mo Qavdat isə süni intellektin gözləniləndən daha sürətli və daha güclü bir transformasiya yaratdığını ifadə etdi. O iddia etdi ki, insanlar süni intellektin əhəmiyyətinin həddindən artıq şişirdildiyini düşünürlər, amma əslində bu, kifayət qədər şişirdilmiş deyil. Qavdat Sİ-nin elmi kəşflərdə çatdığı yüksək səviyyəyə işarə edərək, Google-un süni intellekt modelinin riyaziyyat sahəsində hətta yeni bir metod tapdığını açıqladı. O, Sİ-ni qlobal bərabərləşdirici qüvvə kimi görür. Gələcəyin təhsil sistemində bilikləri əzbərləməkdən daha çox, düzgün suallar verə bilmə bacarığının ön plana çıxacağını vurğuladı. Qavdat həmçinin süni intellektin insanlığın xeyrinə yönləndirilməsinin zəruri olduğunu qeyd etdi. Çünki fərq texnologiyanın özündə yox, biz onu necə istifadə etməyimizdədir.

Yazıçı Leyla Lələmi (Laila Lalami) öz növbəsində süni intellektin proqnozlaşdırıcı tətbiqlərinin ciddi etik mübahisələr doğurduğunu və romanında məhz bu məsələlərə fokuslandığını bildirdi. Lələmi bədii ədəbiyyatın mürəkkəb mövzuları sadələşdirmə gücünə diqqət çəkərək qeyd etdi ki, bədii ədəbiyyatın üstünlüklərindən biri kiçik və öz-özünə kifayət edən bir dünya yaratmasıdır. O, hekayə danışmağın təhsildəki rolunu önə çəkərək, bilikləri ötürməyin hekayələrdən başqa bir yolu olmadığını dedi. Lələmi tələbələrin süni intellektdən hazır cavablar almaq əvəzinə, səhvlər edərək öyrənmə prosesini qorumalarının vacibliyini vurğuladı. 2009-cu ildə qurulan WISE, indiyə qədər yenilikçi təhsil modellərini və sektorköçürü əməkdaşlığı təşviq edən qlobal bir platforma olaraq fəaliyyət göstərir.