"Mavi Balina" necə yüklənilir?

“Mavi Balina” oyunu yenidən ictimai gündəmə gəlib. Bu, paytaxtın Binəqədi rayonunda faciəli hadisə baş verdikdən sonra ortaya çıxdı. Orada 13 yaşlı yeniyetmə bir mənzildə özünü asmışdı. Təəssüf ki, müəyyən edildi ki, bu yeniyetmənin mobil telefonunda məhz “Mavi Balina” oyunu aşkarlanıb. Bildirilir ki, onun oyundan aldığı sonuncu ismarış “Bu gün son günündür” olub. Bu oyun daha əvvəllər də gəncləri intihara aparan təhlükəli proqram kimi yadda qalıb. Maraqlıdır ki, bu oyun nə “Play Market”də, nə də “App Store”da mövcuddur. Bəs uşaqlar rəsmi platformalarda tapa bilmədikləri bu cür proqramları haradan əldə edirlər?

İKT üzrə mütəxəssis Fərhad Mirəliyev bu məsələyə aydınlıq gətirdi. O, bəzi tətbiqləri mobil cihazlara kənar mənbələrdən yükləmək mümkün olduğunu bildirib. Onların istifadəsi üçün mütləq şəkildə “App Store” və ya “Play Market”də olması şərt deyil. Ekspert qeyd edir ki, baş verən hadisələr həm cəmiyyətin, həm də valideynlərin bu məsələyə vaxtında lazımi qədər diqqət ayırmaması ilə əlaqəlidir. Eyni zamanda, yetərli məsuliyyət hissi formalaşmayıb.

Əgər diqqət etsək, görərik ki, bir çox hallarda mobil telefon azyaşlı uşağa gün ərzində tam sərbəst verilir. Uşağın gecə saatları, gündüz saatları, dərs vaxtları ilə bağlı heç bir məhdudiyyət qoyulmur. Azyaşlı məktəbli mobil cihazdan sərbəst istifadə etdikdə arzuolunmaz kontentə çıxış əldə edir. Söhbət təkcə sosial şəbəkələrdən getmir, bura internetdə mövcud olan istənilən məzmun, hətta əyləncə və oyun materialları da daxildir. Azyaşlı məktəbli oyunu telefonuna yüklədikdən sonra artıq onun yaş kriteriyasına uyğun olub-olmadığına nəzarət etmək çətinləşir. Təəssüf ki, valideynlərin əksəriyyəti bu məsələlərə diqqət yetirmir, sadəcə hesab açaraq övladına təqdim edir.

Nəticədə uşaq yaşına uyğun olmayan proqramları yükləyir, uyğun olmayan məzmuna çıxış əldə edir və valideyn bundan xəbərsiz qalır. Fərhad Mirəliyev valideynlərə mühüm tövsiyələr verir. Əgər mobil cihaz məktəbliyə yalnız zərurətə görə, məsələn, əlaqə saxlamaq üçün verilirsə, o zaman sadə, düyməli telefonlara üstünlük verilməlidir. Belə telefonlarda zərərli kontentə çıxış imkanı olmur. Lakin, əgər internet üzərindən yazışma və ya zəngləşmə zərurəti yaranırsa, ağıllı telefon azyaşlıya yalnız müəyyən təlimatlar və istifadə qaydaları çərçivəsində verilməlidir. Yüklənə biləcək tətbiqlər və ümumi kontent mütləq nəzarətdə saxlanılmalıdır. Bütün bunlar xüsusi texniki sazlamalar tələb edir, əks halda bu cür hallar çox acınacaqlı fəsadlara gətirib çıxarır.