Uşaqlarda travma zamanı diqqət edilməli məqamlar və ilkin yardım qaydaları – Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssisi izah edir

Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tədqiqat Travmatologiya və Ortopediya İnstitutunun Baş direktorunun müavini, baş həkim Nizami Məmmədov uşaqlarda travma zamanı valideynlərin hərəkətləri haqqında mühüm açıqlamalar verib. O, valideynin soyuqqanlı davranışının çox vaxt uşağın həyatını xilas etdiyini vurğulayır.

Uşaqların aktivliyi onların inkişafının təbii hissəsidir, lakin bu hərəkətlilik bəzən yıxılma, zərbə, yanıq və ya kəsik kimi zədələrə səbəb olur. Belə vəziyyətlərdə valideynlərin və ətrafdakı insanların düzgün, təmkinli davranışı uşağın həyatını qorumaqda həlledici əhəmiyyət daşıyır. Ən birinci və vacib qayda təhlükəsizliyin təmin edilməsidir. Hadisə yerində elektrik, yanğın və ya hərəkətdə olan nəqliyyat vasitəsi kimi təhlükə varsa, uşaq dərhal həmin ərazidən uzaqlaşdırılmalıdır. Valideynin təşvişə düşməsi uşağın qorxusunu artırdığından, sakit və nəzarətli davranış göstərmək lazımdır. Əgər uşağın vəziyyəti ağır görünürsə - məsələn, huşsuzdursa, tənəffüsü çətindirsə, güclü qanaxma və ya açıq sınıq varsa - dərhal 103 və ya 112 nömrələrinə zəng edin. Operatora hadisə yeri, uşağın yaşı, travmanın növü və vəziyyəti barədə aydın məlumat verilməlidir.

N. Məmmədov zərərçəkən uşağa yaxınlaşdıqda ilk olaraq onun şüurunu, nəfəsini və nəbzini yoxlamağı məsləhət görür. Uşaq nəfəs almırsa, dərhal süni tənəffüs və ürək masajı aparılmalıdır. Unutmaq olmaz ki, uşaqlarda bu prosedur böyüklərlə müqayisədə daha ehtiyatla - döş qəfəsinin az sıxılması və hava miqdarının az verilməsi ilə aparılır. Əgər qanaxma müşahidə olunursa, onu dayandırmaq üçün yara üzərinə təmiz parça və ya tənziflə təzyiq tətbiq etmək lazımdır. Qanaxma güclüdürsə, ətraf yuxarı vəziyyətdə saxlanılmalıdır. Turnikedən (sıxıcı) yalnız son çarə kimi istifadə edilməlidir. Yaraya krem, yağ və ya toz çəkmək olmaz, sadəcə təmiz sarğı tətbiq etmək kifayətdir. Sınıq və burxulmalarda zədələnmiş nahiyəni tərpətmək qadağandır. Ətraf sabit vəziyyətdə saxlanılmalı və tibbi yardımın gəlməsi gözlənilməlidir.

Baş həkim yanıq hallarında da düzgün hərəkət etməyin vacibliyini qeyd edir. Yanıq zamanı zədələnmiş hissə 10-15 dəqiqə ərzində axar soyuq su ilə yuyulmalıdır. Qabarcıqlar partladılmamalı, yağ, diş məcunu və ya digər zərərli maddələr tətbiq edilməməlidir. Yanıq yerini təmiz bir örtüklə bağlamaq bəs edir. Uşaq ağrı və qorxu içindədirsə, onunla sakit səslə danışmaq və ona psixoloji dəstək vermək çox vacibdir. Valideynlər bilməlidirlər ki, travmadan sonra uşağın vəziyyəti ilk baxışda yaxşı görünsə belə, mütləq həkim müayinəsi aparılmalıdır. Çünki uşaqlarda daxili qanaxma, beyin silkələnməsi və gizli sınıqlar bəzən dərhal üzə çıxmır. Ən vacib addımlar təhlükəsizliyi təmin etmək, təcili yardım çağırmaq, qanaxmanın qarşısını almaq və tibbi yardım gələnə qədər uşağı sakitləşdirməkdir. Mütəxəssis, ilk 5 dəqiqənin uşağın taleyini müəyyən etdiyini bildirib.