Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi yükdaşıma istiqamətində böyük potensiallar vəd edir – İranlı nazir müavini (ÖZƏL MÜSAHİBƏ)

Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi (INSTC) region ölkələri üçün yükdaşıma sahəsində böyük imkanlar vəd edir. Bu barədə Trend-ə müsahibəsində İranın yol və şəhərsalma nazirinin müavini, Dəmir Yolları Şirkətinin icra direktoru Cabbar Əli Zakeri danışıb.

Zakeri MDB-yə üzv dövlətlərlə dəmiryolu əməkdaşlığını artırmaq üçün son 2-3 il ərzində bir çox addımların atıldığını qeyd etdi. Bakıda keçirilən MDB Dəmir Yolu Nəqliyyatı Şurasının 83-cü iclasında irəli sürülən proqramlara görə, 3-4 il ərzində yükdaşımaların əhəmiyyətli dərəcədə artırılması planlaşdırılır. Hazırda MDB ölkələri ilə İran arasında dəmiryolu ilə yükdaşımaların həcmi 5 milyon tona çatıb. Lakin İran rəsmisi bu yükdaşımanı 15 milyon tona qədər artırmağın mümkün olduğunu proqnozlaşdırır. Yeni imzalanan sənədlərdə təkcə Astara vasitəsilə illik yükdaşımanı 2 milyon tona çatdırmaq nəzərdə tutulub. Nazir müavini əlavə etdi ki, İran Rusiyadan İran istiqamətində daşınacaq yüklərin illik həcminin 5 milyon tona yüksələcəyini gözləyir.

İran MDB-yə üzv dövlətlərlə altı fərqli istiqamətdən dəmiryolu əlaqəsinə malikdir. Ölkənin şərqində Sərəxs, Lotfabad və İnçəburun kimi terminal məntəqələri var. Xəzər dənizində isə Əmirabad və Kaspian limanları fəaliyyət göstərir. Ölkənin qərbində Astara dəmiryolu terminalı yerləşir. Bu marşrutlara Culfa vasitəsilə Naxçıvana birləşən dəmiryolu da daxildir. Zakeri qeyd etdi ki, dəmiryolu infrastrukturlarının yaradılması proqramları yükdaşımaların artırılmasını birbaşa göstərir. O, Azərbaycanın da ölkə daxilində dəmiryolu infrastrukturlarını inkişaf etdirmək üçün addımlar atmasını müsbət qiymətləndirib, bunun yükdaşımaların həcminə kömək edəcəyini vurğuladı.

INSTC-nin qərb marşrutunda Rəşt-Astara istiqaməti hələ də dəmiryolu əlaqəsi olmayan əsas hissədir. İran bu marşrutun tamamlanması üçün fəal işlər görür. Gilan vilayətində bu xəttin keçəcəyi ərazinin mülkiyyətinin təxminən 95%-i artıq satın alınıb. İran 20 mart 2026-cı il tarixinədək ərazinin mülkiyyətinin tam alınacağını proqnozlaşdırır. Hazırda Rusiya şirkəti satın alınmış ərazilərdə tikinti ilə bağlı tədqiqatlar aparır. Qeyd olunan tarixdən sonra Rəşt-Astara dəmiryolu xəttinin tikintisinə başlanması gözlənilir. Bu dəmiryolu birləşməsi INSTC Dəhlizinin tam fəaliyyətə başlaması üçün atılan mühüm addımdır.

Lakin bu dəmiryolu tikilənə qədər İran müvəqqəti daşıma formasını diqqət mərkəzində saxlayır: qatar-yük maşınları-qatar. Bu yolla yüklər Astara dəmiryolu terminalından Rəşt şəhərinə qədər daşınır. Bu yükdaşıma metodunun həcmini artırmaq üçün İran, Azərbaycan və Rusiya arasında Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu formada daşınan yüklərin tezliklə 5 milyon tona çatdırılması gözlənilir.