İçərişəhərdə yerləşən XVII əsrə aid Yeraltı hamamda "Axar yaddaş" adlı sərgi açılıb (FOTO)

“Bakıya Uçuş. İncəsənət Həftəsonu: Gələcəyi İNDİ Duy” İncəsənət Festivalı çərçivəsində Bakının qədim hissəsində, İçərişəhərdə yerləşən XVII əsrə aid Yeraltı hamamda “Axar yaddaş” adlı kollektiv sərgi açıldı. Bu ekspozisiya hamam mədəniyyətinin müasir interpretasiyasını təqdim edir. Kurator Mansura Məmmədəliyeva bildirib ki, sərgi təkcə ənənələri əks etdirmir. O, həm də su, yaddaş və təmizlənmə prizmasından Azərbaycanda hamam mədəniyyəti və tarixinin çoxqatlı semantikasını tədqiq edir. Tarixi 17-ci əsr Yeraltı hamam bu mövzu üçün təsirli bir fon yaradır. Layihədə əməkdar rəssam Səbinə Şıxlinskaya, eləcə də gənc istedadlar Nərgiz Əsgərova, Aliyə Bayramova və Timur Zaripov iştirak edirlər.

Səbinə Şıxlinskaya 2006-cı ildə yaratdığı və illər ərzində on beşə yaxın ölkədə uğurla nümayiş etdirilən “Hamam” adlı video-instalyasiyasını təqdim etdi. “Hamam” kompozisiyasında 16-cı əsr kişi hamamlarının atmosferi və ibadət öncəsi təmizlənmə ritualları bərpa olunur. Əsərdə Xalq artisti Fərəc Qarayevin “Nostaljiya” albomundan musiqi fraqmentləri səslənir. Bu səslər vizual ardıcıllığa paralel ritmik struktur yaradır. Bu yolla tamaşaçı meditativ harmoniya və ritual təcrübəsi vəziyyətinə daxil olur. Səbinə Şıxlinskayanın ideyasına görə, insan varlığı günah və saflıq arasında bir vəziyyətdədir; hamam isə bu iki hal arasında keçid məkanına çevrilir. Burada su yalnız bədəni yox, həm də ruhun yükünü yüngülləşdirir. Digər bir işdə Nərgiz Əskərova “Su kimi ol” adlı özünəməxsus nano video-art əsərini göstərir. O, suyun mədəni və simvolik ölçülərinə baxır, onu həm həyatın başlanğıcı, həm də mədəni davamlılığın daşıyıcısı kimi görür. Təmizlənmə, yenilənmə və çevrilmə burada birləşir. Rəssam rəqəmsal texnologiyalar vasitəsilə suyun yaddaş və irs daşıyıcısı kimi dəyişdirici gücünü vurğulayır.

Aliyə Bayramova və Timur Zaripov isə “Axarın fövqündə” adlı video-art əsərində yaddaşın dövri təmizlənməsi və yenilənməsi mövzusunu araşdırırlar. Ekranda su və təbiət kadrları xatirə fraqmentləri kimi montaj edilib. Hər bir kadr bir anlıq görünüb, indini qeydə alır, sonra tədricən əriyərək yox olur. Bu, həm təmizlənmə, həm də dirçəliş jestidir. Ekran sanki su ilə dolu bir qabı xatırladır: obrazlar yaranır, yuyulur və arxasında az qala nəzərə çarpmayacaq iz buraxır. Bu isə yenilənmənin silinmə yox, yaddaşın sakit şəkildə yenidən qurulması olduğunu göstərir. Sakit, hekayəsiz səslər videonu müşayiət edir. Bu səslər təsvirləri izah etmir, sadəcə zamanın axışını, nəfəs və buxara bənzər istilik hissini ötürür. Sərgi 31 oktyabr – 2 noyabr tarixlərində keçirilən “Bakıya uçuş. İncəsənət Həftəsonu” Festivalının bir hissəsidir. Layihə Heydər Əliyev Fondu və IDEA İctimai Birliyi tərəfindən təşkil olunub, Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi isə tərəfdaşlıq edir. Layihənin müəllifi və təşəbbüskarı Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevadır.