Yarasa kimi fəaliyyət göstərən kiçik robotlar çətin xilasetmə missiyalarını necə asanlaşdıracaq?

Təbii fəlakətlər zamanı axtarış və xilasetmə (AX) əməliyyatları tez-tez ekstremal hava şəraitinin, keçilməz ərazilərin, tüstü və ya tozun olduğu təhlükəli zonalarda aparılır. Bu kimi çətin vəziyyətlərdə insanları riskə atmamaq üçün Vuster Politexnik İnstitutunun (WPI) tədqiqatçısı Nitin J. Sanket yarasalardan ilhamlanaraq hazırlanmış robotlardan istifadə etməyi təklif edir.

Professor Sanket və onun komandası əl ovcuna sığacaq qədər kiçik, uçan robotlar yaradıblar. Bu robotlar, təbiətdəki yarasalar kimi, ətrafdakı mühiti müəyyən etmək üçün ultrasəs texnologiyasından istifadə edir. Sanket "TechCrunch"a verdiyi açıqlamada, ənənəvi xilasetmə işlərinin piyada aparıldığını və insanların bu zaman həyati təhlükə ilə qarşılaşdığını qeyd edib. O, dronların cavab olduğunu düşünür, çünki onlar çox sürətli və çevikdirlər, buna görə də geniş əraziləri qısa zamanda əhatə edə bilirlər.

Yaradılan robotlar süni intellekt (Sİ) əsaslı proqram təminatı ilə işləyir. Bu proqram cihazların topladığı ultrasəs siqnallarından gələn küyü süzgəcdən keçirərək onların iki metr radiusda maneələri dəqiq aşkar etməsinə kömək edir. Sanketin pilotsuz uçuş aparatlarına marağı doktorantura dövründən başlayıb. Məsləhətçisi ona mümkün olan ən kiçik robotu yaratmağı tapşıranda, o, bu məqsədlə biologiyaya müraciət etməyin lazım olduğunu başa düşüb. O bildirir ki, həşəratlar və quşlar kiçik beyinlərinə və məhdud duyğu orqanlarına baxmayaraq, heyrətamiz uçuş və naviqasiya qabiliyyətləri nümayiş etdirirlər.

Tədqiqatçı əvvəlcə çiçəkləri tozlandıra biləcək kiçik dronlardan ibarət robotik arı pətəyi prototipi hazırlayıb. Lakin daha sonra daha tez təsir göstərə biləcək sahənin axtarış və xilasetmə olduğuna qərar verib. Bu kiçik robotlar üçün əsas məsələ tələb olunan sensorları quraşdırmaqla yanaşı, cihazı həddən artıq böyük, baha və ya çox enerji sərf edən etməmək idi. Onlar enerjiyə az ehtiyacı olan, avtomatik kranlarda istifadə olunan ultrasəs sensorlarını tətbiq etdilər. Ancaq pərlərin yaratdığı yüksək səs sensorların maneəni aşkar etmə qabiliyyətini sıfırlayırdı.

Səs probleminin həlli üçün alimlər yenidən yarasaların mexanizminə qayıtdılar. Yarasalarda burun, qulaq və ağızda olan xüsusi toxumalar səs çıxarma və eşitmə tərzini tənzimləmək üçün qalınlığını və sıxlığını dəyişir. Bu bioloji funksiyaya nail olmaq üçün Sanket və komandası robota ultrasəs siqnalının formasını dəyişdirən 3D-də çap olunmuş bir quruluş yerləşdirdi. Artıq robotlar işləsə də, komanda hazırda onların sürətini artırmaq üzərində işləyir. Sanketin fikrincə, elm adamları kimi, biz tez-tez yalnız insan beynini təqlid etməyə çalışırıq, lakin naviqasiya mövzusunda bizdən qat-qat kiçik olan digər heyvanların nə qədər bacarıqlı olduğunu görməyi unuduruq.