Süni Zəka ilə Yeni Antibiotiklər Yaradıldı

Süni zəka tibb aləmində inqilab edərək, dərmanlara davamlı bakteriyalarla mübarizə aparmaq üçün tamamilə yeni antibiotiklər dizayn etmişdir. MIT-nin alimləri generator süni zəka texnologiyalarından istifadə edərək, strukturca mövcud antibiotiklərdən fərqlənən güclü molekulların yaradılmasını bacarmışlar. Bu yeni nəsil antibiotiklər, xüsusilə gonoreya və xəstəxanalarda yaranan bakteriya infeksiyaları (MRSA) ilə mübarizədə mühüm rol oynaya bilər.

Tədqiqat qrupu bu kəşfdə iki fərqli süni zəka üsulundan istifadə etmişdir. Birinci yanaşma olan “fragment əsaslı dizayn”, 45 milyon kimyəvi hissəcikdən ibarət nəhəng bir verilənlər bazasını taramışdır. Süni zəka potensial antibakterial aktivliyə malik hissəcikləri müəyyənləşdirmiş və insan üçün zəhərli və ya mövcud antibiotiklərə bənzər olanları aradan qaldırmış, təxminən 1 milyon namizəd qalmışdır. Bu namizədlərdən seçilmiş bir fragment, milyonlarla yeni molekul yaratmaq üçün süni zəka alqoritmləri (CReM və F-VAE) ilə işlənmişdir. Bunlardan biri olan “NG1”, laboratoriya və siçan testlərində dərmanlara davamlı gonoreya bakteriyalarını (Neisseria gonorrhoeae) effektiv şəkildə məhv etmişdir.

İkinci üsul olan “sərbəst dizayn”da süni zəkaya heç bir məhdudiyyət qoyulmamışdır. CReM və VAE alqoritmləri 29 milyondan çox nəzəri molekul yaratmışdır. Bunlardan 90-ı seçilmiş, 22-si istehsal olunmuş və 6-nın MRSA-ya qarşı güclü antibakterial aktivliyə malik olduğu aşkar edilmişdir. Bu molekulların içərisində “DN1” siçanlarda dəridə olan infeksiyaların müalicəsində uğurlu olmuşdur. Bu inkişaf etdirilmiş molekulların ən diqqət çəkən xüsusiyyəti, mövcud antibiotiklərdən tamamilə fərqli quruluşudur. Tədqiqata görə, NG1 bakteriya xarici membranındakı LptA proteinini hədəf alır, membran sintezini pozur və hüceyrəni məhv edir. DN1 isə daha geniş təsir mexanizmi ilə membran bütövlüyünü pozaraq işləyir. Bu, süni zəkanın yalnız mövcud dərmanların törəmələrini deyil, həm də tamamilə yeni təsir mexanizmlərinə malik dərmanlar yaratmaq potensialını nümayiş etdirir.

MIT-nin Biotibbi Mühəndislik professoru James Collins bu kəşfin əhəmiyyətini izah edərək demişdir: “Biz süni zəkadan yalnız mövcud kitabxanaları araşdırmaq üçün deyil, həm də araşdırılmamış kimyəvi sahələrdə yeni molekullar yaratmaq üçün istifadə edirik. Bu, antibiotik istehsalı üçün əvvəllər araşdırılmamış bir kəşf yolunu açır”. Bu iş hər il 5 milyondan çox ölümə səbəb olan və mövcud antibiotiklərə qarşı getdikcə daha davamlı hala gələn bakteriyalarla mübarizədə yeni bir dövrün başlanğıcını qoya bilər. NG1 və DN1 üzərində klinik öncəsi tədqiqatlar davam etdirilir. Qrup eyni süni zəka platformasını vərəm və psevdomonas kimi digər təhlükəli bakteriyalara qarşı da tətbiq etməyi planlaşdırır.