Google-un Ana Şirkəti Alphabet “Moonshot” Layihələrini Müstəqil Şirkətlərə Necə Çevirir? Yeni Strategiya və 500 Milyon Dollarlıq Fond

Alphabet, Google-un ana şirkəti, "moonshot" adlandırdığı iddialı texnoloji təşəbbüslərin bazara çıxarılması strategiyasında əhəmiyyətli bir dəyişikliyə başlayıb. Şirkətin yenilikçi ideyalar fabriki olan "X" artıq layihələri öz daxilində saxlamaq əvəzinə, onları müstəqil şirkətlər kimi formalaşdırır. "X"-in prezidenti Astro Teller bu yeni yanaşmanı ictimaiyyətə elan etdi. Bu köklü addımın əsas məqsədi layihələrin Alphabet-in korporativ strukturu xaricində daha sürətli inkişaf etməsinə nail olmaqdır. Keçmişdə Waymo (özü-idarə olunan nəqliyyat) və Wing (dronla çatdırılma) kimi uğurlu layihələr Alphabet-in törəmə şirkətləri kimi fəaliyyət göstərsə də, yeni modeldə layihələrin inkişaf yolu fərqli olacaq. Strateji əməkdaşlıq qorunsa da, bu şirkətlər daha az nəzarət altında işləyəcək və bu yolla daha sürətli irəliləyiş əldə edəcəklər. Bu radikal strategiya texnologiya dünyasında yeniliklərin dəstəklənməsi və böyümə prinsiplərini dəyişdirir.

Bu strategiyanın mərkəzində, xüsusi olaraq "X"-dən yaranan şirkətlərə sərmayə qoymaq üçün yaradılmış özəl vençur fondu durur. "Series X Capital" adlanan bu fond artıq 500 milyon dollardan çox vəsait toplayıb və ona keçmiş Facebook maliyyə direktoru Gideon Yu rəhbərlik edir. Alphabet qəsdən bu fondda yalnız kiçik bir səhmdardır. Teller bildirib ki, əgər Alphabet əsas investor olsaydı, həmin şirkətlər yenə də Alphabet-in nəzarəti altında qalacaqdı və müstəqilliyə nail olmaq hədəfi əlçatmaz olardı. Bu fond, Alphabet-in digər sərmayə qolları olan GV, CapitalG və ya Gradient Ventures-dən fərqli olaraq, hüquqi olaraq yalnız X layihələrinə fokuslanmağa borcludur. Astro Tellerin sözlərinə görə, bəzi layihələr üçün Alphabet-in resursları faydalıdır, lakin bəziləri "həddindən artıq fərqli" olduqları üçün bu quruluşun bir hissəsi olmaqdan qazanmırlar. Buna görə də, kənar sərmayə və müstəqil idarəetmə zəruridir.

"X"-in strategiyasının təməlində "amansız intellektual dürüstlük" mədəniyyəti dayanır. Bir layihənin "moonshot" hesab edilməsi üçün üç meyar ödənilməlidir: böyük qlobal problemin həlli cəhdi; bu problemi yüngülləşdirə biləcək xidmət və ya məhsul təklifi; və problemi həll edə biləcəklərinə dair "ümid parıltısı" verən tamamilə yeni texnologiya. Tellerin xüsusi vurğuladığı əsas məqam budur ki, “Əgər bir layihə təklifi sadəcə ağlabatan görünürsə, şirkət onunla maraqlanmayacaq. Çünki bu, tərifi etibarilə "moonshot" sayılmır.” Yeni ideyalar bu yüksək meyarlara cavab verdikdə, "X" komandası onları amansız sınaqdan keçirməyə başlayır. Məqsəd, layihəni dayandırmaq üçün əsaslar tapmaqdır. Həmişə layihənin ən çətin hissələri əvvəlcə sınaqdan keçirilir. Əgər ideya nəzərdə tutulduğundan bir az daha "çılğın" çıxarsa, layihə dərhal dayandırılır. Bu yanaşmanın nəticəsi olaraq, layihələrin yalnız 2%-i uğur qazanır, lakin Teller bunu uğursuzluq deyil, sistemin normal işləmə xüsusiyyəti kimi təsvir edir.

Bu mədəniyyət həm də ideyaları şəxsi bağlılıqdan ayırmağa xidmət edir. Teller Waymo və ya Wing kimi nəhəng layihələri kimin başlatdığını bilmədiyini deyir; bu, şəxsi öhdəliyin "intellektual dürüstlüyü" üstələməsinin qarşısını alır. İşçilər üçün də fərqli bir maaş modeli tətbiq edilir. "X" əməkdaşları layihələrin erkən mərhələsində səhm almırlar; onlar standart Google işçisi kimi maaş alırlar. Tellerə görə, bu, erkən mərhələdə "şirkət" yox, sadəcə "öyrənmək üçün bir ideya"dır. Bu yanaşma, təsisçiləri uğursuzluqla üzləşmiş ideyalarını saxlamağa vadar edən maliyyə təzyiqini aradan qaldırır. Əgər layihə uğurlu olub müstəqil şirkətə çevrilərsə, həmin komanda yeni şirkətdən əhəmiyyətli bir pay alır. Bu pay, işçilərin proses boyunca heç bir maliyyə riski olmadan, sanki layihəyə öz qarajlarında başlamış olsaydılar alacaqları paya bənzəyir.

"X" artıq 2025-ci ildə Taara (simsiz optik əlaqə) və Heritable Agriculture (kənd təsərrüfatı biotexnologiyası) kimi şirkətləri bu yeni model vasitəsilə müstəqil edib. "X"-in elan etdiyi ən son "moonshot" şirkəti isə Anori-dir. Anori, daşınmaz əmlak inşaatçıları və tikinti sənayesi üçün mürəkkəb tikinti layihələrini həll etməyə yönəlmiş süni intellekt platformasıdır. Astro Teller qeyd edib ki, tikinti sektoru qlobal bərk tullantıların və karbon emissiyalarının təxminən 25%-nə görə məsuliyyət daşıyır və bu da bu sahəni böyük bir "moonshot" imkanı edir.