Deytabriksin Həmtəsisçisi: ABŞ Çinlə Rəqabət Aparmaq Üçün Süni İntellekt Tədqiqatlarını Açıq Mənbə Etməlidir

Deytabriks (Databricks) şirkətinin həmtəsisçisi Endi Konvinski (Andy Konwinski) ABŞ-ın süni intellekt (Sİ) tədqiqatlarında Çinə qarşı hökmranlığını itirməsindən ciddi narahatdır. O, bu vəziyyəti Qərb demokratiyası üçün “varoluş təhlükəsi” adlandırır. Konvinski, həm də Sİ tədqiqatları və vençur kapitalı firması olan Laude-nin həmtəsisçisidir. O, Serebral Valli Sİ Sammitində çıxış edərkən, bu rəqabətin nə qədər sürətlə dəyişdiyini göstərən bir faktı dilə gətirdi: hazırda Berkli və Stenfordda Sİ üzrə doktorantura tələbələri ötən il Amerika şirkətlərindən gələn maraqlı ideyalardan iki dəfə çox Çin şirkətlərindən gələn fikirləri öyrəndiklərini deyirlər. Konvinski hesab edir ki, ABŞ-ın Sİ sahəsində liderliyini qorumaq üçün yeganə çıxış yolu tədqiqat metodologiyasını kökündən dəyişərək açıq mənbə yanaşmasını qəbul etməkdir.

Konvinskiyə görə, ABŞ-dakı böyük Sİ laboratoriyaları, o cümlədən OpenAI, Meta və Antropik (Anthropic), əhəmiyyətli yeniliklər yaratmağa davam etsələr də, bu yeniliklərin əksəriyyəti açıq mənbə əvəzinə mülkiyyətli (qapalı) formada qalır. Eyni zamanda, bu şirkətlər universitetlərdəki qazanc imkanlarından qat-qat çox, milyonlarla dollarlıq maaşlar təklif edərək ən istedadlı akademik kadrları özlərinə cəlb edirlər. Bu vəziyyət iki mənfi nəticə doğurur: birincisi, universitetlərin ən yaxşı beyinləri boşalır, ikincisi, mülkiyyətli tədqiqatlar Sİ elminin kollektiv inkişafına mane olur. Konvinski düşünür ki, bu rəqabət dövründə elmi biliklərin sərbəst mübadiləsi dayandığı üçün ABŞ ciddi risk altındadır.

Konvinski vurğulayır ki, yeni fikirlərin həqiqətən inkişaf etməsi üçün onların geniş akademik ictimaiyyətdə sərbəst şəkildə müzakirə edilməsi gərəkdir. O, buna misal olaraq generativ süni intellektin, açıq şəkildə mövcud olan bir tədqiqat məqaləsində təqdim edilmiş Transformer arxitekturası adlanan əsas təlim texnikasının birbaşa nəticəsi olduğunu göstərir. O deyir: "Növbəti 'Transformer arxitekturası səviyyəsində' sıçrayış yaradan ilk millət üstünlüyə sahib olacaq." Çin isə bu sahədə tamamilə fərqli bir siyasət yürüdür; DeepSeek və ya Alibabanın Qven (Qwen) kimi laboratoriyalardan gələn Sİ yenilikləri hökumət tərəfindən açıq mənbəyə çıxarılmağa təşviq edilir. Bu təşviq başqalarına həmin işlər üzərində quruculuq etməyə imkan verir və Konvinski bunun qaçılmaz olaraq daha çox yeni elmi sıçrayışlara gətirib çıxaracağını iddia edir.

Konvinski, ABŞ-dakı qapalı sistemin Çinin açıq yanaşması ilə kəskin ziddiyyət təşkil etdiyini bildirir. Onun sözlərinə görə, "bizim həmişə ABŞ-da mövcud olan, alimlərin alimlərlə danışması diffuziyası quruyub." O, bu tendensiyanın təkcə demokratiya üçün deyil, həm də ABŞ-ın böyük Sİ laboratoriyaları üçün işgüzar bir təhlükə olduğunu söyləyir. Konvinskinin xəbərdarlığı çox sərtdir: "Biz öz qarğıdalı toxumlarımızı yeyirik; bulaq quruyur. Beş il sonra böyük laboratoriyalar da itirəcək." O, Birləşmiş Ştatların Sİ lideri olaraq qalması üçün açıq və şəffaf olmasının zəruriliyini vurğulayır.