AWS Qəzası İnterneti Paralizə Etdi: Geniş Yayılmış Kəsintinin Səbəbi Nə Oldu?

Veb hostinq sahəsinin nəhəngi olan Amazon Web Services (AWS) şirkətində baş verən ciddi qəza nəticəsində internetin böyük bir hissəsi iflic vəziyyətinə düşdü. Bu kəsinti təkcə adi vebsaytlara deyil, həm də banklara və bəzi dövlət xidmətlərinə də təsir etdi. Amazon bazar ertəsi səhər saatlarında hadisənin "tamamilə aradan qaldırıldığını" və saatlarla davam edən fasilədən sonra əksər xidmətlərin normal fəaliyyətinə qayıtmağa başladığını bildirdi. ABŞ-ın şərq sahilində təxminən səhər saat 3-də başlayan bu qəzanın əsas səbəbi kimi DNS (Domen Adı Sistemi) sistemində yaranan problem göstərilib. DNS, istifadəçi tətbiqlərinin və saytların yüklənə bilməsi üçün veb ünvanları İP ünvanlarına çevirən mərkəzi internet mexanizmidir.

Adətən, bəzi texniki nasazlıqlar tez həllini tapsa da, DNS ilə bağlı problemlərin aradan qaldırılması daha uzun müddət tələb edə bilir. Kəsir zamanı bir sıra əsas tətbiqlər, o cümlədən Coinbase, Fortnite, Signal və Zoom kimi məşhur platformalar işləmirdi. Amazonun öz daxili xidmətləri, o cümlədən Ring video nəzarət məhsulları da fasilə ilə üzləşdi. Milyonlarla şirkət və təşkilat öz vebsaytlarını, tətbiqlərini və digər vacib onlayn sistemlərini yerləşdirmək üçün AWS-in xidmətlərindən istifadə edir. Şirkət bütün dünyada məlumat mərkəzlərinə malikdir və bulud bazarının ümumi həcminin ən azı 30 faizini nəzarətdə saxlayır. Baxmayaraq ki, problem həll edildi, Amazon bu geniş yayılmış fasiləyə konkret olaraq nəyin səbəb olduğunu açıqlamadı.

Bu hadisə internet infrastrukturunun nə dərəcədə həssas olduğunu bir daha göstərir. Bundan əvvəl, ən son qlobal internet fasiləsi 2024-cü ildə baş vermişdi. O zaman kiber-təhlükəsizlik nəhəngi Crowdstrike antivirus proqramının yeniləməsində səhvə yol vermişdi. Nəticədə, bütün dünyada milyonlarla kompüter sıradan çıxmış, hava limanlarında böyük gecikmələr və kütləvi kəsintilər yaranmışdı. Qlobal sistemlərin normallaşması bir neçə gün çəkmişdi. Daha əvvəl, 2021-ci ildə DNS provayderi Akamai-də baş verən nasazlıq isə FedEx, Steam və PlayStation Network daxil olmaqla dünyanın ən böyük saytlarının bir neçə saat ərzində internetdən ayrılmasına səbəb olmuşdu. AWS-dəki bu son DNS kəsintisi kritik infrastrukturların idarə edilməsinin nə qədər çətin bir iş olduğunu xatırladır.