Trampın Ukrayna Planı Dəyişdirildi: Almaniya Aİ və NATO Maraqlarına Aid Maddələri Çıxartdı

ABŞ Prezidenti Donald Trampın Avropada böyük tənqidlərə səbəb olan Ukrayna sülh planında Cenevrə görüşləri nəticəsində əhəmiyyətli dəyişikliklərə gedilib. Avropalı liderlər ilkin planı Rusiyayönümlü olmaqda və Avropanın suverenlik hüquqları ilə təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə almamaqda günahlandırırdılar. ABŞ bu iddiaları rədd etsə də, noyabrın 23-də Cenevrədə keçirilən görüşlərdən sonra planda uyğunlaşdırmaların aparılacağını elan etdi. Bu görüşlərdə ABŞ, Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya və Ukraynadan nümayəndə heyətləri iştirak edirdi. Almaniya Baş Naziri Fridrix Mers və Xarici İşlər Naziri İohann Vadephul planın dəyişdirilməsi üçün ciddi diplomatik danışıqlar apardılar.

Noyabrın 24-də Almaniya mediasına verilən açıqlamalarda gözlənilən dəyişikliklərə dair diqqətçəkən detallar təqdim olundu. Xarici İşlər Naziri İohann Vadephul bildirdi ki, "E3" ölkələri - Almaniya, Fransa və Böyük Britaniya – Cenevrədə aparılan danışıqlarda həlledici dəyişikliklərin edilməsini təmin ediblər. Vadephul, "Avropa və NATO-nu maraqlandıran bütün məsələlər plandan çıxarıldı. Dünən əldə etdiyimiz bu dəyişiklik çox vacib bir nailiyyətdir," deyə qeyd etdi. O, həmçinin vurğuladı ki, hər hansı bir razılaşma avropalıların və ukraynalıların razılığı olmadan həyata keçirilməməlidir. Vadephul əlavə etdi ki, bundan sonra avropalılar Ukraynanın "müdafiəçiləri" kimi prosesi müşayiət edəcəklər və Ukraynanın suverenliyinin qorunmasına xüsusi əhəmiyyət verdiklərini bildirdi. Alman diplomat Trampın planının Ukraynanı mövcud cəbhə xəttindən daha geridə torpaq güzəştlərinə məcbur etməsinə qarşı çıxdı: "Danışıqların başlanğıc nöqtəsi mövcud cəbhə xətti olmalıdır."

Avropa paytaxtlarında Trampın sülh planı "təslim planı" kimi şərh edilmişdi, çünki plan Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskiyə noyabrın 27-də Qurban Bayramına qədər vaxt verilməsini və Avropa adından güzəştlər edilməsini nəzərdə tuturdu. Bu şok effekti yaradan maddələr Avropa liderlərini əks hücuma keçməyə məcbur etdi. Fridrix Mers planın yenidən nəzərdən keçirilməsi üçün Trampı arayan ilk Avropalı liderlərdən biri oldu. Cənubi Afrikadakı G20 sammitində və Anqoladakı Aİ-Afrika sammitində intensiv diplomatik səylərini davam etdirən Mers, yaşanan dövrü "Avropa üçün tale anı" adlandırdı. O, Trampın ortaq şəkildə hazırlanacaq sülh planına açıq olduğu mesajını verdiyini bildirdi. Mers, Cenevrədəki görüşlərdə Rusiya əleyhinə ortaq bir mövqe müəyyən edilməsinə çalışıldığını, həmçinin Ukraynanın maraqlarının Avropanın ortaq maraqları olduğunu və bu maraqları birlikdə qorumaq istədiklərini vurğuladı.

Merz planın məzmununda yer alan və qəbuledilməz hesab etdiyi maddələri açıq şəkildə tənqid etdi. O, Trampın 28 maddəlik sülh planında Rusiyanın G8-ə geri qayıtmasına dair qapı açmasına qətiyyətlə etiraz etdi, bildirərək, "Hazırda, Amerika istisna olmaqla, G7-nin altı üzvünün Rusiyanı bu qrupa yenidən qəbul etməyə hazır olduğunu görmürəm." Mers, həmçinin Aİ tərəfindən dondurulmuş Rusiya aktivlərinin ABŞ tərəfindən Ukraynanın yenidən qurulması işlərində istifadə edilməsi təklifini də rədd etdi. O qeyd etdi ki, dondurulmuş aktivlər ABŞ-ın birbaşa maraq dairəsinə daxil deyil; əgər kredit verilərsə, bu, AB tərəfindən veriləcək və Ukraynaya silah alınması üçün yönəldiləcək. Baş Nazir Ukraynanın birtərəfli torpaq güzəştlərinə məcbur edilə bilməyəcəyini və gələcəkdə özünü müdafiə edə biləcək güclü bir orduya sahib olması lazım olduğunu vurğuladı. Merz prosesin uzun və çətin olduğunu bildirərək, "İndi əsas həlledici addım Rusiyadan gəlməlidir. Rusiya bu addımı atmadıqca, nə proses olacaq, nə də sülh," deyə sözlərini tamamladı.