Ticarət Naziri Ömər Bolat: <strong>İxrac Hədəfləri və KOBİ-lərin Müdafiəsi</strong> - Türkiyənin Dünya Ticarətindəki Mövqeyi Güclənir

Ticarət Naziri Ömər Bolat, KOBİ-ləri və sənətkarları qorumaq, habelə onların bazar paylarının düşməsinin qarşısını almaq üçün ciddi mübarizə apardıqlarını bəyan etdi. O, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin (TBMM) Plan və Büdcə Komissiyasında Nazirliyin 2026-cı il büdcə müzakirələrindən sonra deputatların suallarını cavablandırarkən bildirdi ki, "Dünyadakı böyük subsidiyalı ticarətə qarşı idxalatla bağlı haqlı tənqidləri və tələbləri dinləyərək tez hərəkətə keçirik." Nazir qeyd etdi ki, zəif xarici tələb və siyasi gərginliklərin yaratdığı qeyri-müəyyənlik dünya ticarətinə təzyiq etsə də, Türkiyənin qlobal mal ixracatından aldığı pay müntəzəm artım nümayiş etdirir. Bu pay 2002-ci ildə 0,55% idisə, 2024-cü ildə 1,07%-ə yüksəlib.

Bolatın sözlərinə görə, Türkiyə qlobal ticarətdə payı azalan ölkələrin əksinə irəliləyir. Qeyd etmək lazımdır ki, Avropa Birliyi, G20, Avro Bölgəsi, eləcə də Almaniya, Fransa və İngiltərə kimi böyük iqtisadiyyatların payları bu dövrdə azalıb. Nazir makroiqtisadi nailiyyətlərə toxunaraq vurğuladı ki, ölkə cari əməliyyatlar kəsirinin Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) daxilindəki payını 3,3%-dən (2024) 0,8%-ə endirib və bu il təxminən 1,3% səviyyəsində qalacaq. O, qızıl qiymətlərinin iki dəfədən çox artmasını və minik avtomobilləri idxalında müşahidə edilən tendensiyanı hesaba qatanda, cari əməliyyatlarda kəskin artımın olmadığını rahatlıqla söyləmək olar. Bu ilin ilk 10 ayında müşahidə olunan 16 milyard dollarlıq idxalat artımının 8,5 milyard dolları məhz qızıl və avtomobil idxalındakı əlavə artımlardan qaynaqlanıb. Buna qarşılıq, ixracatda xalis 8,4 milyard dollar artım əldə edilib, bu da Türkiyəyə bir ildə cəmi 391,5 milyard dollar valyuta gətirib.

İxracatın güclənməsi nəticəsində ölkənin valyuta və xarici borclanma ehtiyacları azalır, bu da yatırımları, istehsalı, məşğulluğu və milli gəliri artırır. Nazir Türkiyənin orta-yüksək və yüksək texnologiyalı məhsulların ümumi istehsalat sənayesi ixracatındakı payını artırmağa davam etdiyini qeyd etdi. Bu göstərici 2002-ci ildə 30,4% olduğu halda, bu il 42,9%-ə yüksəlib. Bolat ölkənin bir çox sahədə qlobal sıralamalardakı yerini də açıqladı: Türkiyə toxuculuq və geyimdə dünyada 7-ci, Avropada 3-cü təchizatçıdır. Avtomobil sənayesində dünyada 12-ci istehsalçı, Avropa Birliyində ticarət avtomobilləri üzrə 1-ci yerdədir. Müdafiə sənayesi sahəsində dünyada 11-ci, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracında 32,6 milyard dollarlıq göstərici ilə 21-ci, podratçılıq xidmətlərində isə Çindən sonra dünyada 2-ci sırada qərarlaşıb.

Türkiyənin beynəlxalq sərmayə üçün cəlbedici olduğunu vurğulayan Bolat, ölkədəki beynəlxalq şirkətlərin sayının 2002-ci ildəki 5 min 600-dən bu gün 87 minə çatdığını bildirdi. O, həmçinin ölkənin elektrik və təbii qaz qiymətləri baxımından Avropanın ən ucuz tarifləri tətbiq edən ölkəsi olduğunu qeyd etdi. Dövlət bu məqsədlə ötən il 580 milyard lirə enerji və 300 milyard lirədən çox təbii qaz dəstəyi verib. Maliyyə sahəsində də Türk Eximbankın ödənilmiş sərmayəsi 88 milyard lirəyə çatdırılıb ki, bu da son iki il yarımda təxminən yeddi dəfə artım deməkdir. İxracatçılara bu il 53 milyard dollarlıq reeskont krediti verilib və gündəlik limit 4,5 milyard dollara çatdırılıb.

Nazir kiçik ticarəti qorumaq məqsədilə atılan mühüm addımlara diqqət çəkdi: e-idxalatda vergi həddi 150 dollardan 30 dollara endirilib. Bu tədbirlər sayəsində e-idxalatın həcmi 520 milyon dollardan 420 milyon dollara salınıb. Bolat, 600 min KOBİ-nin e-ticarət platformaları ilə işlədiyini və e-ixracatın keçən il 6,4 milyard dollara yüksəldiyini söylədi. O, Misirə tekstil yatırımlarının getməsi barədəki tənqidlərə cavab verərək, bu yatırımların kiçik (40 milyon dollar) və əsasən suriyəli investorlar tərəfindən həyata keçirildiyini dedi. Sonda o, Can Holdinqlə bağlı yoxlamanın 2023-cü ildə şəxsən özünün göstərişi ilə başladıldığını və nəticələrin Vergi Yoxlama Şurasına, Xəzinə və Maliyyə Nazirliyinə, həmçinin prokurorluğa təqdim olunduğunu təsdiqlədi. Görüşdə Ticarət Nazirliyi ilə yanaşı, Rəqabət Qurumu və Halal Akkreditasiya Qurumunun 2026-cı il büdcələri də qəbul edildi.