Səudiyyə Vəliəhd Şahzadəsinin Tələbi ilə ABŞ Sudandakı Vətəndaş Müharibəsinə Müdaxilə Öhdəliyi Götürdü

Sudanda qanlı vətəndaş müharibəsi davam edərkən, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Səudiyyə Ərəbistanının Vəliəhd Şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın (MBS) xahişi ilə bu münaqişəyə müdaxilə etmək öhdəliyi götürüb. Rəsmi açıqlamada deyilir ki, ABŞ Sürətli Dəstək Qüvvələri (SDQ) və Sudan Ordusu (SAO) arasındakı döyüşlərə son qoymaq üçün vəziyyətə birbaşa qarışacaq. Şahzadə Salmanla görüşdən sonra Tramp, Sudandakı vəziyyətin onun üçün əvvəllər prioritet olmadığını, lakin regional güclərlə, o cümlədən Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə əməkdaşlıq edərək vəziyyəti sabitləşdirməyi hədəflədiyini bildirib. BƏƏ isə SDQ-yə silah və muzdlu əsgər dəstəyi verməsi barədə səslənən ittihamları qəbul etmir.

ABŞ Prezidenti bu mövzuya daxil olmağın əvvəlcə planlarında olmadığını, lakin "vəziyyətin sadəcə dəlilik olduğunu və nəzarətdən çıxdığını" düşündüyünü deyib. O əlavə edib: "Bunun sizin və bu otaqdakı dostlarınız üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu görürəm; Sudan adında bir yer var və biz Sudan üzərində işləməyə başlayacağıq." Tramp ilk açıqlamadan bir neçə saat sonra sosial media hesabında bəyanat yayaraq, Sudanda "dəhşətli vəhşiliklər" yaşandığını və bu ölkənin "dünyanın ən şiddətli yerinə" çevrildiyini vurğulayıb. O, bu vəhşiliyə son qoymaq və Sudanda sabitliyi təmin etmək üçün Yaxın Şərqdəki tərəfdaşlarla birgə çalışacaqlarını bildirib. ABŞ mediasında verilən məlumatlara görə, ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio BƏƏ Xarici İşlər Naziri ilə telefonla danışaraq, Əbu Dabini atəşkəsi dəstəkləməyə çağırıb. Eyni zamanda, Trampın Afrika üzrə nümayəndəsi Massad Boulos müharibəni "dünyanın ən böyük humanitar böhranı" adlandırıb.

Sudanın hakimiyyətini təmsil edən Suverenlik Şurası, komandan Əbdülfəttah əl-Burhanın başçılığı altında, Vaşinqton və Ər-Riyadla əməkdaşlığa tam hazır olduğunu bəyan edib. Şuradan verilən məlumatda, Sudanda qan tökülməsinin qarşısını almaq üçün göstərilən daimi səylərə görə ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanına təşəkkür ifadə olunub. Regional reaksiyalara gəldikdə, Türkiyənin Xartumdakı səfiri Fatih Yıldız da Trampın çıxışından sonra açıqlama verərək, Sudan xalqına dəstəyini ifadə edib. Yıldız sosial media paylaşımında qeyd edib ki, "Bəli, dünyada 'Sudan adında bir yer' var və bəli, dünyada Sudanlılar adında bir xalq var. Onlar təsəvvürəgəlməz çətinliklərdən keçirlər və öz müqavimətləri sayəsində hər kəsin ifadə edə biləcəyindən daha çox sülhə, ləyaqətə və rifaha layiqdirlər."

Sudanı iki ildən çoxdur ki, qanlı münaqişəyə sürükləyən yarımhərbi qrup olan Sürətli Dəstək Qüvvələri (SDQ), ölkənin gələcəyi üçün ciddi təhdid yaradır. SDQ-nin əsası 2000-ci illərin əvvəllərində Darfurdakı "Cəncəvid" (Atlı Şeytanlar) milislərinə dayanır. O dövrdə Prezident Ömər əl-Bəşir bu milislərdən üsyanları yatırmaq üçün istifadə edir və 2013-cü ildə onlara rəsmi status verərək onları SDQ-yə çevirir. Bu tarixdən bəri qrup müharibə cinayətləri və etnik təmizləmə ilə adı hallanır. Müharibə, SDQ-nin iki il ərzində Sudan ordusuna tam birləşməkdən imtina etməsi səbəbindən 15 aprel 2023-cü ildə başlayıb. Təxminən 30 aydır davam edən bu dağıdıcı müharibə Xartumdan Darfurun kəndlərinə qədər yayılaraq, on minlərlə mülki şəxsin ölümünə və milyonlarla insanın yurdundan didərgin düşməsinə səbəb olub. Münaqişənin arxasında əsasən "hakimiyyətin bölüşdürülməsi" uğrunda mübarizənin durduğu iddia edilir.