Qəzza Məhkəməsi yekun qərarını açıqladı: Böhranın kökü aparteid və etnik təmizləmədir

Qəzza Məhkəməsinin yekun iclasında çıxış edənlər bəyan etdilər ki, Qəzzadakı böhranın əsas səbəbi Fələstinlilərə qarşı aparılan sistematik mülkiyyətdən məhrumetmə və ayrı-seçkilik siyasətidir. Panelistlər bu vəziyyəti birbaşa "aparteid" və "etnik təmizləmə" kimi qiymətləndirdilər. BMT-nin Fələstin üzrə keçmiş xüsusi məruzəçisi, professor Dr. Richard Falkın rəhbərlik etdiyi bu müstəqil qlobal təşəbbüs İsrailin Qəzzada törətdiyi müharibə cinayətlərini araşdırmaq üçün yaradılıb. Məhkəmənin yekun iclasının üçüncü günündə keçirilən panel toplantısında bu bəşəri böhranın tarixi və struktur səbəbləri dərindən müzakirə edildi. Məhkəmə üzvləri bu vəziyyətin Fələstin xalqının hüquqlarının pozulmasında uzun müddət davam edən bir siyasətin nəticəsi olduğunu vurğuladılar.

Misir əsilli fələstinli şair və şərhçi Tamim əl-Barğuti Qəzza böhranını tarixi və mənəvi müstəvidə nəzərdən keçirdi. Barğuti vurğuladı ki, Fələstinlilərə qarşı diskriminasiya İsrailin siyasi və konstitusiya quruluşuna hopub. Onun sözlərinə görə, "Fələstində əsrlərdir davam edən təcrübələr aparteid və ayrı-seçkilik əməlləridir; insanlar öz iradələrindən asılı olmayaraq, yalnız kimliklərinə görə ayrı-seçkiliyə məruz qalırlar." Barğuti həmçinin Fələstinlilərin yerindən didərgin salınması cəhdlərinin tarix boyu uğursuz olduğunu və Fələstini işğal etmək layihəsinin də nəticəsiz qaldığını bildirdi. Onun çıxışı, hazırkı hadisələrin təcrid olunmuş hadisələr deyil, köklü bir siyasi sistemin nəticəsi olduğunu göstərdi.

Qlobal Sumud Flotillasının fəalı Thiago Avila da paneldə onlayn çıxış etdi və Fələstin məsələsi ilə bağlı iyirmi illik təcrübəsindən danışdı. Avila qeyd etdi ki, son iki il “soyqırımı mümkün edən sistem” adlandırdığı quruluşa qarşı dünya miqyasında oyanışa səbəb olub. O, bu siyasətlərin irqi ayrı-seçkiliyi rəsmiləşdirən hüquqi və siyasi çərçivələrə əsaslandığını göstərdi. Fəal, bütün tərəfləri davamlı müqavimətə və həmrəyliyə çağıraraq dedi: "Mütləq ədalət olmadan sülh olmaz, hazırda etməli olduğumuz iş də budur." O, beynəlxalq ictimaiyyətin bu məsələdə daha fəal mövqe tutmasının vacibliyini dilə gətirdi.

Qəzza Məhkəməsi İsrailin hücumları altında baş verənlərin hüquqi, siyasi və etik tərəflərini araşdırmaq üçün yaradılmış müstəqil bir vicdan və insanlıq məhkəməsidir. Uzun hazırlıq müddətindən sonra bu təşəbbüs ilk beynəlxalq iclasını İngiltərənin paytaxtı Londonda, ikinci mərhələsini isə 2025-ci ilin may ayında Sarayevo şəhərində keçirib. Richard Falkın rəhbərlik etdiyi layihənin heyətində Michael Lynk, Hilal Elver, Raji Sourani və digər beynəlxalq səviyyədə tanınmış şəxslər iştirak edir. Həmçinin, Ilan Pappe, Naomi Klein və Cornel West kimi dünya səviyyəsində tanınan bir çox mütəxəssis də məhkəmənin üzvləri sırasındadır. Bu məhkəmənin əsas hədəfi İsrailin Qəzza soyqırımını və Fələstin xalqına qarşı törətdiyi haqqa pozuntularını hərtərəfli şəkildə işıqlandırmaq, beləliklə, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu məsələyə cəlb etməkdir.