Məşhurlar Niyə Ölmüş Heyvanlarını Klonlayır? Bahalı Trendin Etik Riskləri

Hollivuddan idman dünyasına qədər yayılan ev heyvanlarının klonlaşdırılması kimi bahalı trend yenidən gündəmdədir. Yüksək xərcinə baxmayaraq, bu metod sahiblərini itirdikləri can dostlarına yenidən qovuşma vədi ilə cəlb edir. Barbra Streisand və Paris Hiltonun illər əvvəl başlatdığı bu praktika, son olaraq keçmiş NFL ulduzu Tom Bredinin yeni itinin klon olduğunu elan etməsi ilə yenidən geniş müzakirələrə səbəb oldu. Lakin mütəxəssislər, bu prosesin etik sərhədləri, heyvan sağlamlığı və rifahı baxımından daşıdığı ciddi təhlükələr barədə xəbərdarlıq edirlər.

Klonlaşdırma sənayesindəki böyük əməliyyatlardan biri də yaxınlarda baş verdi. Dünyaca tanınan it klonlaşdırma şirkəti olan Viagen, genetik tədqiqat firması "Colossal" tərəfindən satın alındı. Dolly adlı ilk klonlaşdırılmış qoyunu yaradan Edinburqdakı Roslin İnstitutunun texnologiya lisenziyalarına sahib olan Viagen, bu xidməti çox yüksək qiymətlə təklif edir. Şirkət bir itin klonlaşdırılması üçün 50 min dollardan (təxminən 2.1 milyon TL) 85 min dollara (təxminən 3.6 milyon TL) qədər pul tələb edir. Bu astronomik xərc, klonlaşdırma xidmətini cəmiyyətin yalnız müəyyən bir kəsimi üçün əlçatan olan ayrıca bir lüks kimi mövqeləndirir.

Mübahisələri yenidən alovlandıran əsas hadisə isə idman şərhçisi, 7 dəfə NFL çempionu olmuş Tom Bredinin etirafı oldu. Bredinin bildirdiyinə görə, onun yeni iti Junie, əslində 2023-cü ildə vəfat edən Lua adlı pitbull qarışığı itin klonudur. Brediyə görə, onlar Junieyə "elmi bir təcrübə" kimi deyil, ailənin tam hüquqlu üzvü kimi yanaşırlar. Bu cür fərdi hekayələr klonlaşdırmanın emosional tərəfini önə çıxarsa da, sənayenin maliyyə və etik aspektləri ətrafındakı sualları artırır.

Mütəxəssislər məşhurlar arasında yayılan bu meylin ciddi risklər daşıdığını vurğulayırlar. Onlar xəbərdarlıq edirlər ki, klonlaşdırılmış heyvanlar fərqli ciddi sağlamlıq riskləri ilə qarşılaşa bilərlər. Bundan başqa, uğursuzluq nisbəti yüksək olduğu üçün klonlaşdırma əməliyyatlarının dəfələrlə təkrarlanması ehtimalı var. Bu proses biotexnologiyanın etik sərhədlərini zorlayır və heyvan rifahı mövzusunda narahatlıq yaradır. Qeyd edək ki, ev heyvanlarının klonlaşdırılması populyar mədəniyyətdə də tez-tez müzakirə olunur, məsələn, HBO-nun "The Rehearsal" serialının bir epizodunda klonlaşdırma proseslərinin emosional və etik boyutları araşdırılmışdı.