İqlim Dəyişikliyi Səbəbindən Van Gölünün Çəkilməsi 100 İllik Tarixi Bərənin Dayaqlarını Üzə Çıxardı

Van Gölündə suyun səviyyəsinin kəskin enməsi nəticəsində əsrlik bir sirr və tarixi bir tikili yenidən gün üzünə çıxdı. Vanın Muradiyə rayonunda baş verən bu hadisə qlobal iqlim dəyişikliyinin nəticələrini bir daha göstərir. Quraqlıq və həddindən artıq buxarlanma səbəbindən Van Gölü sahillərinin geri çəkilməsi diqqəti cəlb edən ölçülərə çatıb. Suyun çəkilməsi ilə əlaqədar göl kənarında həm tarixi xarabalıqlar, həm mikrobialitlər (dikitlər), həm də köhnə yaşayış məskənlərinə aid strukturlar görünməyə başlayıb.

Muradiyə rayonunun Ünsəli Məhəlləsində bu çəkilmə nəticəsində illərdir su altında qalan taxta bərənin təməl dayağları üzə çıxdı. Van Yüzüncü İl Universiteti Su Məhsulları Fakültəsinin doktoru, müəllimi Mustafa Akkuş bildirib ki, qlobal iqlim dəyişikliyi son illərin ən əhəmiyyətli mövzusudur və bu problem artıq özünü dərindən hiss etdirir. Akkuşun sözlərinə görə, qapalı göl sistemi olduğu üçün Van Gölü iqlim dəyişikliyinin təsirlərini izləmək üçün ən yaxşı göstəricilərdən biridir. Gölə qışda qar və il boyu yağan yağış daxil olur, lakin yayda güclü buxarlanma ilə su itkisi yaşanır. Qışda qar yağışının az olması və yaz aylarında buxarlanmanın artması Van Gölündə suyun çəkilməsinə səbəb olur. Bu çəkilmə sayəsində keçmişdə nəqliyyat üçün istifadə edilən tikililərin üzə çıxdığına şahid oluruq.

Akkuş, hazırda Ünsəli Məhəlləsi sahilində dayandıqları yerin əvvəllər su altında olduğunu, lakin indi gölə qədər təxminən 500 metrlik məsafənin yarandığını vurğulayıb. "Van Gölü çəkildikcə yeni bərələr ortaya çıxır. Bu bərələr 100 il, bəlkə də daha əvvəl tikilmişdir," deyən mütəxəssis əlavə edib: "Van Gölü özündə bir çox sirr gizlədir. Sahil xətti geri çəkildikcə bu sirlər tək-tək açılır. Bu gün Van Gölünün kənarında, insanların keçmişdə nəqliyyatını təmin etdiyi çox sayda bərə strukturu görünməkdədir." Yerli sakinlər də bu faktı təsdiqləyirlər. Yörə sakinlerinden 87 yaşlı Mövlud Biliçi nəql edib ki, bərə onun babalarının dövründə mövcud olub, nəqliyyat məqsədilə istifadə olunub, lakin göl səviyyəsinin qalxması ilə su altında qalıb. Biliçi son illərdəki çəkilmə nəticəsində bərənin tarixi dayağlarının yenidən ortaya çıxmasından danışıb.