"Frankofon Şəxsiyyəti" Mükafatı: Galatasaray Klubu Sədri Dursun Aydın Özbek Nə Üçün Bu Adı Aldı?

Bu il Türkiyədə fəaliyyət göstərən Frankofon Böyükelçilər tərəfindən təsis edilən "Frankofon Şəxsiyyəti" mükafatı ilk dəfə sahibinə təqdim edildi. Tədbir uşaqların ifasında maraqlı folklor tamaşası ilə başladı. Mükafatı klubumuzun sədri Dursun Aydın Özbek Cibutinin Ankaradakı səfiri Aden Hüseyn Abdillahinin əlindən aldı. Bu əhəmiyyətli hadisə fonunda, "Frankofon Şəxsiyyəti" ifadəsinin nə anlama gəldiyi və mədəniyyət sferasında niyə böyük əhəmiyyət daşıdığı mövzusu geniş müzakirəyə səbəb oldu. Bu, xüsusilə diplomatik və mədəni əlaqələrin qurulduğu mühitlərdə tez-tez qarşılaşılan, dəyərli bir anlayışdır.

"Frankofon" sözü Fransız dilindəki "francophone" kəlməsindən yaranmışdır. Əsas mənası, Fransızca danışan şəxs və ya icma deməkdir. Frankofon ölkələr və ya fərdlər ya Fransız dilini rəsmi dil kimi istifadə edir, ya da Fransız mədəniyyətinə yaxınlıq hiss edirlər. Lakin bu tərif günümüzdə təkcə dil bilikləri ilə məhdudlaşmır. O, həmçinin Fransız mədəniyyətini, incəsənətini, siyasi düşüncə tərzini və intellektual quruluşunu mənimsəyən şəxsləri də əhatə edir. "Frankofon Şəxsiyyəti" termini isə sırf Fransız dili və mədəniyyəti ilə eyniləşən xadimi ifadə edir. Bu şəxs bir sənətçi, diplomat, yazıçı, yaxud da akademik ola bilər. Onlar sadəcə Fransızca bilməklə qalmır, eyni zamanda Fransız dəyərlərini və həyat tərzini təmsil edirlər. Məsələn, Afrikanın bir çox ölkəsindəki intellektual liderlər həm Fransızca danışdıqları, həm də Fransanın mədəni təsirini daşıdıqları üçün məhz Frankofon şəxsiyyətlər hesab olunurlar.

Frankofoni ümumdünya səviyyəsində Fransızca danışan icmaları və dövlətləri bir araya gətirən beynəlxalq birliyə deyilir. Bu böyük topluluğun əsas məqsədi Fransız dilini və Fransız mədəniyyətini qoruyub yaymaq, ölkələr arasındakı mədəni əməkdaşlığı gücləndirməkdir. Bir "Frankofon Şəxsiyyəti" bu missiyanın təbii nümayəndəsidir. Yəni o, dil, mədəniyyət və diplomatiya üçbucağında körpü funksiyasını yerinə yetirir. Bu şəxslər beynəlxalq münasibətlərdə tez-tez mədəni elçilər olaraq qəbul edilir. Belə bir şəxsiyyət olmaq üçün müəyyən xüsusiyyətlər tələb olunur. Bunlar arasında Fransız dilinə yüksək səviyyədə yiyələnmək, Fransız mədəniyyətinə hörmət və dərindən bələd olmaq, beynəlxalq mədəni dialoqlara töhfə vermək, həmçinin sənət, siyasət və ya akademiya kimi sahələrdə aktiv fəaliyyət göstərmək sayılır. Bu keyfiyyətlər göstərir ki, Frankofon şəxsiyyətlər təkcə dil öyrənənlər deyil, həm də mədəniyyət daşıyıcılarıdır.

Frankofon şəxsiyyət anlayışı sadəcə fərdi bir kimliyi ifadə etmir, eyni zamanda diplomatik mövqeyi də bildirir. Onlar Fransanın beynəlxalq əlaqələrdəki yumşaq gücünün mühüm bir hissəsidir. Məhz Frankofon şəxsiyyətlər vasitəsilə fərqli ölkələrlə mədəni bağlar yaradılır, dil, sənət və ideyalar yolu ilə beynəlxalq mədəni mübadiləyə dəstək verilir. Nəticə olaraq, Frankofon Şəxsiyyəti yalnız Fransızca danışan deyil, həm də Fransız mədəniyyətini mənimsəyən, təmsil edən və yaşadan şəxsdir. Bu xadimlər dünya mədəniyyətləri arasında körpü quraraq dil vasitəsilə universal dialoqun ayrılmaz bir hissəsinə çevrilirlər. Frankofoninin əsas məqsədi olan "dil birliyi və mədəni həmrəylik" də məhz bu şəxslər üzərindən güc qazanır və möhkəmlənir.