Çinin Ayın görünməyən tərəfindəki tarixi kəşfi: Suda zəngin meteorit izləri tapıldı

Çinin Ayın görünməyən tərəfində həyata keçirdiyi “Chang'e-6” missiyası, elm dünyası üçün böyük əhəmiyyət daşıyan yeni bir nəticə ilə gündəmə gəlib. Bu missiya bir müddət “Çin Ayda nəsə gizlədir” kimi iddialarla müzakirələrə səbəb olsa da, indi alimlər bu missiya vasitəsilə əldə edilən nümunələrdə tərkibində su olan meteorit qalıqları aşkar ediblər. Bu tarixi tapıntı Ay səthində suyun mənşəyi ilə bağlı uzun illər davam edən elmi suallara cavab tapmağa kömək edir və planetar elmlər sahəsində mühüm bir irəliləyiş hesab olunur.

ScienceAlert-in məlumatına görə, Çin Elmlər Akademiyasının tədqiqatçıları 2024-cü ilin iyun ayında Yerə gətirilmiş Ay nümunələrini hərtərəfli araşdırıblar. Aparılan təhlillər zamanı su ilə təmasda olmuş karbonlu kondrit (CI kondrit) hissəcikləri aşkar edilib. CI kondritlər atmosferə daxil olarkən yanmadan yoluna davam edə bilən çox nadir meteorit növlərindəndir. Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, CI kondrit sinfindən olan asteroidlərin kütləsinin təxminən 20 faizi hidratlaşmış minerallardan ibarətdir. Dünyada məlum olan meteoritlərin yalnız 1 faizi bu qrupa daxildir. Bu, su ilə zəngin və məsaməli asteroidlərin Ayın səthinə çataraq buxarlanmadan və ya ərimədən iz qoymasının mümkünlüyünü göstərən vacib bir sübutdur.

PNAS jurnalında yayımlanan elmi məqalədə bildirilir ki, “Chang'e-6” tərəfindən toplanmış nümunələrin təxminən 30 faizi karbondan zəngin maddələrdir. Tədqiqatçılar ehtimal edirlər ki, bu meteorit Günəş Sisteminin xarici bölgələrindən gəlmiş ola bilər. Bu kəşf suyun Ay səthinə necə çatdığına dair yeni ipucları verir. Alim Lin Manq verdiyi açıqlamada, bu nəticələrin "suyun Ay səthində necə yayıldığını anlamaq baxımından böyük bir mərhələ" olduğunu deyib. Əlavə olaraq, tapıntılar milyardlarla il əvvəl suyun Yer kürəsinə də məhz karbonla zəngin asteroidlər vasitəsilə daşınması nəzəriyyəsini dəstəkləyir.

“Chang'e-6” kosmik gəmisi Ayın Cənub Qütbü-Eytken Hövzəsindən qiymətli nümunələr toplamışdı. Çin dövlət mediası bu missiyanın uğurunu "bəşəriyyətin Ayı kəşf etmə tarixində görünməmiş bir addım" kimi qiymətləndirmişdi. Hal-hazırda toplanmış nümunələr Çin Elmlər Akademiyasında qabaqcıl mikroskop və spektrometriya texnikaları istifadə edilərək öyrənilir. Ekspertlər bildirirlər ki, davam edən bu tədqiqatlar Ayın formalaşması və suyun mənşəyi kimi həyati suallara yeni və dəqiq cavablar gətirə bilər.