"Airbus"ın proqram yeniləməsi aviadaşımaları iflic etdi: Dünya üzrə 6 min təyyarə təsirləndi

"Airbus" şirkətinin A320 təyyarə ailəsinə məcburi etdiyi proqram təminatı yenilənməsi dünya miqyasında altı min təyyarəyə təsir göstərərək aviasiya sektorunda geniş əməliyyat dəyişikliklərinə səbəb oldu. Aviaşirkətlər bu problemin sərnişinlərin təhlükəsizliyinə birbaşa təhlükə yaratmadığını vurğulasalar da, bütün əməliyyatların çox diqqətlə aparıldığını bildirdilər. Türkiyədə isə THY (Türk Hava Yolları) və AJet ümumilikdə 15 "Airbus" təyyarəsini müvəqqəti olaraq xidmətdən çıxarmaq məcburiyyətində qaldı. Tərkibində 46 A320 təyyarəsi olan "Pegasus" aviaşirkəti isə bu prosesi cədvəl tənzimləmələri ilə idarə etdiyini açıqladı. Bu hadisə aviaşirkətlərin qlobal logistika və planlama qabiliyyətlərini ciddi sınaqdan keçirdi və sektor üzrə ciddi planlaşdırma tələb etdi.

"Airbus"ın verdiyi məlumata görə, A320 ailəsində istifadə edilən uçuş nəzarət sistemi proqramında aşkar edilmiş səhv, xüsusilə güclü günəş partlayışları kimi qeyri-adi atmosfer şəraitində uçuş kompüterindəki məlumatların sıradan çıxmasına səbəb ola bilərdi. Bu vəziyyət idarə edilə bilən olsa da, aviasiya standartlarına görə "müəyyən edilmiş texniki risk" yaratdığı üçün "Airbus" dərhal milli aviasiya orqanları və EASA (Avropa Aviasiya Təhlükəsizliyi Agentliyi) ilə birlikdə təcili yeniləmə prosesinə başladı. Şirkət, təsir dairəsinin bu qədər böyük olması səbəbindən, bunun "Airbus"ın tarixindəki ən genişmiqyaslı proqram təminatı müdaxiləsi olduğunu bildirdi. Bu cür genişmiqyaslı bir hərəkət, texniki problemlərin hava nəqliyyatı sistemlərinə nə qədər sürətlə və geniş şəkildə təsir edə biləcəyini göstərir.

Məcburi yenilənmə zərurəti səbəbindən, dünya üzrə bir çox aviaşirkət A320 ailəsinə aid təyyarələrini uçuşdan əvvəl 2-3 saatlıq əlavə texniki qulluq və proqram yüklənməsi üçün saxlamalı oldu. Məsələn, "American Airlines" öz donanmasındakı 480-dən çox A320-dən ilkin olaraq 340-ı yeniləmə siyahısına daxil etmişdi; proses irəlilədikcə bu say 209-a düşdü. Hindistanda isə "IndiGo", "Air India" və "Air India Express" ümumilikdə 338 təyyarədə proqram təminatının yenilənməsinə başladı ki, bu da bəzi uçuşlarda 60-90 dəqiqə ciddi gecikmələrə səbəb oldu. Gərgin planlama işləri, xüsusən də ABŞ-da tətil sonrası səyahət axını dövrünə təsadüf etdiyi üçün, aviaşirkətlər üzərindəki əməliyyat təzyiqini xeyli dərəcədə artırdı.

Türkiyədə aviaşirkətlər bu vəziyyəti mövcud əməliyyat cədvəllərinə uyğunlaşdıraraq idarə etdilər. THY və AJet təsirlənən təyyarələri planlaşdırılmış texniki qulluq aralıqlarına yönləndirərək ümumilikdə 15 təyyarəni müvəqqəti olaraq xidmətdən çıxardı. Bu müddətdə bəzi marşrutlarda təyyarə dəyişiklikləri və qısa müddətli gecikmələr baş verdi. "Pegasus" şirkəti isə donanmasındakı A320 ailəsi təyyarələri üçün prosesi texniki heyəti ilə yaxından izlədiklərini və zəruri yeniləmələri cədvəlin tənzimlənməsi və rotasiya dəyişiklikləri ilə həyata keçirdiklərini bildirdi. Həm "Airbus", həm də aviaşirkətlər aşkar edilmiş proqram səhvliyinin uçuş təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid yaratmadığını israrla vurğuladılar. Yenilənmə, sadəcə yaranması ehtimal edilən bir texniki riski aradan qaldırmaq məqsədi daşıyırdı və bütün təyyarələr əməliyyatlarına etibarlı şəkildə davam etdi.