Adolf Hitler Bütün Sərvətini Kimə Vəsiyyət Etmişdi? Onun Milyardlarla Ölçülən Əmlakının Sirri

1945-ci ilin əvvəllərində Britaniya Kəşfiyyat Xidmətində çalışan alman yəhudisi Herman Rotman yuxudan oyadıldıqda, qarşısındakı tapşırığın nə qədər qeyri-adi olacağından xəbərsiz idi. O, həm də Nasist Təbliğat Naziri İosif Gebbelsin mətbuat katibi, Heynz Lorenz adlı zabitin saxta sənədlərlə yaxalandığını bilmirdi. 1945-ci ildə Müttəfiqlərin Kəşfiyyat Komitəsində Hitlerin ölümünü araşdıran kapitan Hüq Trevor-Roperin dediyinə görə, mühafizəçi Lorenzin çiyninə toxunduqda, onun pencəyinin iç hissəsində bəzi kağızlar hiss etdi.

Pencəyin astarlarına gizlədilmiş sənədlər araşdırıldıqda, bunların Hitlerin katibi Martin Borman tərəfindən Lorenzə Berlindən gizli çıxarılması üçün verilmiş sənədlər olduğu aşkar edildi. Bu sənədlər Adolf Hitlerin şəxsən özünün siyasi vəsiyyəti və son arzuları idi. Rotman və daha dörd nəfər bu sənədləri böyük bir məxfilik şəraitində tərcümə etmək vəzifəsini daşıyırdı. Rotman 2014-cü ildə nəşr olunan “Hitlerin Vəsiyyəti” kitabı ilə əlaqədar verdiyi müsahibələrdə bu xatirələrindən danışırdı. Onların hamısı yəhudi idi və buna görə də onları məhv etməyə bu qədər qərarlı olan bir adamın ölümündən dərhal əvvəlki düşüncələrini ilk oxuyanlar arasında olmalarını olduqca istehzalı tapmışdılar. Hitler son siyasi vəsiyyətində öz əməllərinin və planlarının səbəblərini izah edirdi. Mətn həmişəki kimi yəhudilərə qarşı amansız nifrətlə dolu idi. O, həmçinin özündən sonra qurulacaq hökumətin strukturunu təfərrüatlı şəkildə açıqlayır və yeni kabineti müəyyənləşdirirdi. Lakin əmlakına dair çox az məlumat var idi.

Hitler, "Sahib olduğum hər şey, əgər bir dəyəri varsa, Partiyaya məxsusdur. Əgər Partiya artıq yoxdursa, Dövlətə; Dövlət də yoxdursa, artıq mənim qərar verməyimə ehtiyac yoxdur," deyə yazmışdı. Hitler bu sözləri 29 aprel 1945-ci il səhər saat 04:00-da Berlində imzalayıb diktə etdirdiyi vəsiyyətnaməyə daxil etmişdi. Ertəsi gün o, intihar etdi. Topladığı rəsm əsərlərinin "heç vaxt şəxsi məqsədlər üçün deyil, yalnız Tuna üzərindəki doğma yurdum Linz şəhərində bir qalereya yaradılması üçün" olduğunu xüsusi vurğulamışdı. "Emosional dəyəri olan və ya sadə həyat üçün lazım olan əşyalarını" isə qohumlarına və "sadiq iş yoldaşlarına" (məsələn, ev xidmətçisi Anni Qışa) buraxmışdı. Görünürdü ki, Nasist Almaniyasını on ildən çox idarə edən bu adam, öldüyü zaman böyük bir siyasi miras qoymuş, lakin maddi mənada çox az sərvətə sahib idi. Bu, onun xalqa təlqin etdiyi sadə həyat obrazına uyğun gəlirdi. Çeviricilər belə güclü bir liderin bu qədər az sərvətə sahib olmasına təəccüblənmişdilər. Rothman deyirdi ki, "Biz onun nəhəng bir sərvətə sahib olduğunu düşünürdük." Və haqlı idilər. Gəncliyində Vyanada rəssam olmağa çalışarkən uzun müddət kasıbçılığından danışan bu adam, əslində ömrü boyu böyük bir sərvət toplamışdı.

Hitlerin nə qədər sərvətə malik olduğunu dəqiq bir rəqəmlə müəyyən etmək çətindir. Fərqli tədqiqatlar, sənədli filmlər və hesabatlar onun gəlir mənbələrini, poçt markalarında şəklindən tutmuş iş adamlarından gələn ianələrə qədər, müxtəlif formalarda daxil edərək fərqli hesablamalar aparmışdır. Kris Uetton 2005-ci ildə yayımlanan “Hitlerin Sərvəti” adlı kitabında bu məsələni ətraflı araşdırmışdır. O, 1924-1948-ci illər arasında istifadə edilən reyxmarkı avroya və ya dollara çevirməyin özünün çətin olduğunu bildirir. İki dövr arasındakı yaşayış xərclərini müqayisə edən əsas istehlak səbəti metodunu istifadə edən Uetton bu qənaətə gəlmişdi: "24 aprel 1945-ci ildə, yəni Berlində intihar etməzdən altı gün əvvəl, Adolf Hitler yəqin ki, Avropanın ən zəngin insanı idi; sərvəti 2003-cü il qiymətləri ilə 1,35 milyard avro ilə 43,5 milyard avro arasında idi." ABŞ-ın müharibə dövrü kəşfiyyat qurumu olan Strateji Xidmətlər Ofisi (OSS) tərəfindən aparılan araşdırmada, 350 milyon dollardan çox pulun olduğu hesablar tapılmışdı. Lakin qeyri-müəyyənlik səbəbindən, illər boyu sahibsiz qalan paraların İsveçrə kimi ölkələr tərəfindən çoxdan dövlət mülkiyyətinə keçirildiyi ehtimal olunur.

Hitleri əslində zəngin edən əsas vasitə isə onun gəncliyində rəssam olmağı arzulayan bu gömrük məmurunun oğlunun yazdığı kitabi idi. Hitler 1924-cü ildə uğursuz "Pivə Zərbəsi" cəhdinə görə həbs edildikdə, kitabını Rudolf Hessə (sonradan Nasist iyerarxiyasında ikinci şəxs olacaq) diktə etməyə başlamışdı. “Mein Kampf” (Azərbaycan dilində "Mənim Mübarizəm") adlı bu kitabı yazmaqda məqsədlərindən biri, kitab gəlirləri ilə hüquqi xərclərini qarşılamaq idi. Əvvəlcə adı çox uzun olan kitabın başlığı, dostu və nəşriyyat rəhbəri Maks Amannın təklifi ilə sadələşdirildi. Başlanğıcda, "Mənim Mübarizəm" kitabının satışları olduqca aşağı idi, lakin Hitlerin siyasi yüksəlişi ilə kitab da populyarlıq qazandı. 1930-cu ildən sonra kitab məktəblərdə icbari oxunan kitaba çevrildi; bələdiyyələr yeni evlənən cütlüklərə toy hədiyyəsi kimi verməyə başladı. Təkcə 1933-cü ildə, alman vətəndaşlarına kitabı almağa təzyiq göstərilməsi sayəsində bir milyondan çox nüsxə satıldı. Münhen arxivlərindəki sənədlərə görə, o ilki satışlar 1 milyon 232 min reyxmark gəlir gətirmişdi. Kitabın qazandırdığı qonorarlardan Hitler o qədər çox pul əldə etmişdi ki, 405 min 494 reyxmark məbləğində vergi borcu yaranmışdı. Lakin bu fatura Maliyyə Nazirliyinə çatdırıldıqda, qısa müddət sonra "Führer vergi ödəmir" açıqlaması verilərək borc ləğv edildi.

Hitlerin intiharından və Nasist rejiminin süqutundan sonra Müttəfiqlər onun bütün əmlakını müsadirə etdi. Vəsiyyətdə qeyd olunan "Sahib olduğum hər şey Partiyaya məxsusdur" sözü heç vaxt yerinə yetirilə bilmədi, çünki Partiya artıq ləğv edilmişdi. İkinci seçimi olan "Dövlətə" devri də mümkün deyildi, zira Nasist dövləti də yox olmuşdu. Son qərarı Müttəfiqlər verdi: Hitlerin əmlakı, rəsmi yaşayış yerinin olduğu Bavariya əyalətinə veriləcəkdi. Dağ evi (Berghof) müharibənin sonunda bombalandı və 1952-ci ildə Bavariya hökuməti, buranın "turizm cazibə mərkəzi"nə çevrilməsinin qarşısını almaq üçün binanı tamamilə sökdü. Hitlerin Münhendəki köhnə mənzil binası isə salamat qaldı və polis məntəqəsinə çevrildi. Bavariya rəhbərliyi kitabın müəllif hüquqlarını əlində saxlayaraq “Mənim Mübarizəm”in alman dilli bölgələrdə nəşrinə mane oldu. Bu hüquqlar müəllifin ölümünün 70-ci ildönümü, yəni 30 aprel 2015-ci ildə başa çatdı.