Dünya Bankı: Azərbaycanda özəl investisiyaların artırılması islahatların həyata keçirilməsini tələb edir

Dünya Bankı Azərbaycana müraciət edərək, işgüzar mühiti yaxşılaşdırmağa və özəl investisiyaları ölkə iqtisadiyyatına cəlb etməyə yönəlmiş islahatları aktivləşdirməyi tövsiyə edir. Bu çağırış Azərbaycanın 2022-2026-cı illər üzrə Sosial-İqtisadi İnkişaf Strategiyasından irəli gəlir. Strategiyanın əsas məqsədi iqtisadiyyatı şaxələndirmək və karbohidrogen sektorundan asılılığı azaltmaqdır; özəl sektorun burada daha əhəmiyyətli rol oynaması gözlənilir. Strategiya, özəl sektorun inkişafına əsaslanan yeni bir artım modelinə keçidi prioritetləşdirir. Bankın hesabat müəllifləri qeyd edirlər ki, bu məqsədlərə uğurla çatmaq investisiya səviyyəsinin yüksəldilməsindən, xüsusən də qeyri-karbohidrogen sektoruna qoyulan özəl investisiyalardan asılıdır. Məhz buna görə, Bank vergi siyasətinin proqnozlaşdırılabilmə qabiliyyətinə, biznes üçün bərabər şərtlərə və məhkəmə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməsini təklif edir.

Bank ekspertləri bildirirlər ki, qeyri-karbohidrogen sektoruna qoyulan özəl investisiyaların artırılması üçün biznes mühitinə olan mövcud məhdudiyyətləri aradan qaldıran struktur islahatlarının həyata keçirilməsi tələb olunur. Analitiklər vurğulayırlar ki, dövlət və özəl sektor arasında daha müntəzəm məsləhətləşmələr keçirmək özəl sektorun investisiyalarına mane olan problemlərin həlli üçün əsas olacaq. Vergi siyasətinin proqnozlaşdırılabilmə qabiliyyətini artırmaq üçün təklif edilən tədbirlərdən biri ortamüddətli vergi sənədinin qəbul edilməsidir. Bu sənəd vergi siyasətində planlaşdırılan dəyişikliklər haqqında əvvəlcədən məlumat verməyə imkan yaradacaq. Bank hesab edir ki, bu yanaşma biznesin etimadını artıracaq və investorlar üçün yaranan qeyri-müəyyənlik risklərini azaldacaq. Azərbaycan hökuməti, biznes üçün fəaliyyət mühitini asanlaşdırmaqla özəl sektoru dəstəkləmək məqsədilə ardıcıl səylər göstərir.

Özəl sektor üçün bərabər şərtlərin yaradılması mühüm hədəfdir. Buna nail olmaq üçün rəqabətə dair hüquqi və institusional bazanın gücləndirilməsi və icranı dəstəkləmək üçün müvafiq qanunvericilik aktları və qaydaların qəbul edilməsi tövsiyə edilir. Dünya Bankı şirkətlərin bazarda iştirakının stimullaşdırılmasını vacib sayır. Bundan əlavə, tənzimləmə, siyasətin formalaşması və əməliyyat funksiyalarında dövlətin rolunun ayrılmasına nail olmaq təklif olunur. Bank, dövlət müəssisələrinin hökmranlıq etdiyi əsas sektorların bölünməsini hədəfləməyi, beləliklə də özəl sektorun daxil olmasına imkan verməyi zəruri hesab edir. Həmçinin, dövlət müəssisələrinə və ya seçilmiş özəl sektor oyunçularına fayda verən dövlət dəstəyi tədbirlərinin potensial təhriflərini məhdudlaşdırmaq məqsədilə dövlət yardımına nəzarət çərçivəsinin hazırlanması və qəbul edilməsi tələb edilir.

Bank vurğulayır ki, siyasətin proqnozlaşdırılmasını təşviq etmək üçün əsas maraqlı tərəfləri (dövlət və özəl) investisiya mühiti islahatları prosesinə cəlb etməklə uzunmüddətli öhdəlik yaradılmalıdır. Bu yanaşma bazardakı qeyri-müəyyənliyi azaltmağa və mövcud institusional dəstəyin effektivliyini artırmağa kömək edəcək. Məsələn, KOBİA, AZPROMO və "AzExport" tərəfindən təqdim olunan xidmətləri genişləndirmək və daha yaxşı istiqamətləndirmək yolu ilə Kiçik və Orta Bizneslərə daxili və beynəlxalq bazarlara çıxış üçün institusional dəstək gücləndirilməlidir. Bundan əlavə, son illərdə aparılan hüquq və məhkəmə islahatlarının həyata keçirilməsini davam etdirmək, o cümlədən əqli mülkiyyət hüquqları ilə bağlı mübahisə mexanizmləri də daxil olmaqla mövcud hüquq arxitekturasındakı boşluqları aradan qaldırmaq üçün əlavə səylər göstərilməlidir. Bank qeyd edir ki, bu məhdudiyyətləri aradan qaldıran struktur islahatların həyata keçirilməsi özəl investisiyaların axınını stimullaşdıra və iqtisadiyyatın daha da şaxələndirilməsinə dəstək ola bilər.