Xarici hökmün tanınması barədə vahid məhkəmə təcrübəsini müəyyən edən qərar verilib

Ali Məhkəmənin Cinayət kollegiyası xarici hökmün tanınması ilə bağlı vahid məhkəmə təcrübəsini müəyyən edən mühüm qərar qəbul edib. Bu qərar beynəlxalq hüquq standartlarına uyğunluq məsələlərinə aydınlıq gətirir. Ali Məhkəmə bildirib ki, xarici dövlətin qiyabi hökmünün tanınması məsələsinə yanaşmada əsas diqqət müdafiə hüquqlarının real təminatına və beynəlxalq standartlara uyğunluğun qiymətləndirilməsinə yönəlməlidir. Məhkəmə vurğulayıb ki, fərqli ölkələrin cinayət-prosessual qanunvericiliklərində qiyabi icraata müxtəlif yanaşmalar ola bilər. Lakin bu fərqliliklər hökmün tanınmasından imtina üçün avtomatik əsas sayılmamalıdır. Əsas meyar – şəxsin müdafiə imkanlarının reallaşdırılması üçün real şəraitin yaradılıb-yaradılmamasıdır.

Qərara səbəb olan iş Rusiya istintaq orqanları tərəfindən irəli sürülmüş ittihamla bağlı idi. İttihama əsasən, şəxs 2007-ci il avqustun 11-də Rusiyanın Rostov vilayətində tanışı Y. Kovalevanın evinə qanunsuz daxil olaraq oğurluğa cəhd edib. Hadisə zamanı onu görən qohum A. Nazarenkoya bıçaqla xəsarətlər yetirib və onun ölümünə səbəb olub. Rusiya istintaq orqanlarının məlumatına görə, hadisə yerindən götürülmüş barmaq izləri Abdullayevə məxsus olub və o, ilkin mərhələdə cinayəti etiraf edib. Rusiya məhkəmələri işi şəxs barəsində qiyabi qaydada araşdıraraq onu 17 il azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum ediblər.

Azərbaycanda həmin hökmün tanınması üçün edilən müraciətə apellyasiya instansiyası tərəfindən imtina verilib. Sonradan Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsinə müraciət olunub. Ali Məhkəmə müdafiə hüquqlarının real təminatı barədə obyektiv qiymətləndirmə aparmağın mümkün olmadığı qənaətinə gəlib. Məhkəmə həmçinin qeyd edib ki, qiyabi məhkum etmənin özü beynəlxalq hüquq normalarında hüquq pozuntusu hesab edilmir. Ali Məhkəmə əlavə edib ki, hökmün Rusiya Federasiyasında kassasiya qaydasında mübahisələndirilməməsi onun tanınmasından imtina üçün əsas deyil. Çünki hökm artıq apellyasiya instansiyasından keçərək qanuni qüvvəyə minib.

Bütün bu məqamları nəzərə alan Ali Məhkəmə apellyasiya məhkəməsinin ilkin qərarını ləğv edib. Məhkəmə işi yenidən baxılması üçün həmin məhkəməyə qaytarıb. Bu addım xarici hökmlərin tanınmasında vahid yanaşmanın tətbiqinə xidmət edir və prosesin beynəlxalq hüquq tələblərinə cavab verməsini təmin edir.