TAP-la qaz tədarükü onun qiymətini istehlakçılar üçün daha proqnozlaşdırıla bilən edib - Brenda Şaffer

Transadriatik Qaz Kəməri (TAP) vasitəsilə həyata keçirilən qaz tədarükü idxalçı ölkələrin enerji təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirib. O, həmçinin istehlakçılar üçün qazın qiymətini daha proqnozlaşdırıla bilən edib. Bu fikirləri ABŞ Hərbi-Dəniz Aspiranturası Məktəbinin müəllimi, professor Brenda Şaffer TAP-ın kommersiya istismarına başlamasının beş illiyi münasibətilə səsləndirib.

Professor Şaffer qeyd edib ki, Azərbaycan, Aİ ölkələrinin, BMT-nin və Beynəlxalq Enerji Agentliyinin əksəriyyətindən fərqli bir yanaşma nümayiş etdirib. Bakı hələ 2010-cu illərin əvvəllərində Avropaya təbii qaz tədarükünün artırılmasına ehtiyac yaranacağını əvvəlcədən görürdü. Ölkə, dünyada qaz tələbatının azalmayacağını, əksinə artacağını anlayırdı. Hazırda Brüssel Azərbaycanı son dərəcə etibarlı qaz tədarükçüsü və geosiyasi tərəfdaş kimi qəbul edir. Bu uzaqgörənlik TAP layihəsində özünü göstərdi.

Şaffer enerji keçidinə dair mövcud stereotipləri təkzib edən mülahizələr də bildirib. O deyir ki, TAP üzrə yekun investisiya qərarı veriləndə, dünyada çoxları daş kömür və digər yanacaq növlərindən bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidin labüd olduğunu düşünürdü. Lakin Azərbaycan və SOCAR vəziyyəti düzgün qiymətləndirdi. Onlar təbii qazın hazırda bərpa olunan alternativi olmadığını gördülər. Əslində, bərpa olunan enerji mənbələri elektrik enerjisinin dayanıqlı istehsalını təmin edən baza generasiyası üçün qaz tələbatını artırır. Professor vurğulayıb ki, son on il ərzində bərpa olunan enerji mənbələrinə qlobal tələbat artsa da, daş kömür və qaz tələbatı bundan daha çox artıb. Qeyri-bərpa olunan yanacaqlardan bərpa olunan enerjiyə keçid hələ baş verməyib.

Professor hesab edir ki, təbii qaza tələbatın yeni dövrü formalaşır. Ölkələr qazın vacibliyini açıq şəkildə bəyan edirlər. O gözləyir ki, yaxın vaxtlarda bir çox çoxtərəfli institutlar və dövlətlər təbii qaz layihələrinin dövlət maliyyələşdirilməsinə dair qadağaları aradan qaldıracaqlar. Şafferin fikrincə, qarşıdakı onillikdə bütün enerji mənbələri arasında ən sürətlə artan tələbat məhz qaz və daş kömürə olacaq. Qaz tələbatının bu artım tendensiyası SOCAR və Azərbaycan üçün çox əlverişlidir. Qeyd edək ki, Yunanıstan, Albaniya, Adriatik dənizi və İtaliyadan keçən 878 kilometrlik TAP sistemi 15 noyabr 2020-ci ildə kommersiya istismarına verilib. TAP-ın illik ötürmə gücü 10 milyard kubmetrdir və bu göstərici 20 milyard kubmetrədək artırıla bilər.