Rəşad Məcid: Mətbuat Şurasının Dil Komissiyası işini intensivləşdirəcək

Azərbaycan Mətbuat Şurasının sədri Rəşad Məcid Prezident İlham Əliyevin ana dili ilə bağlı çıxışından sonra mediada dilin saflığının qorunması istiqamətində fəaliyyətin gücləndiriləcəyini bəyan edib. Prezident noyabrın 3-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 80 illiyinə həsr olunmuş yığıncaqda dilimizə yad təsirlərin artmasından narahatlığını ifadə etmişdi. O, dilin saflığını qorumağın hər bir vətəndaşın işi olduğunu vurğulayıb. Dövlət başçısı eyni zamanda həm televiziya, həm də yazılı mediadakı mənfi tendensiyalara diqqət çəkmiş, dilimizin lazımi səviyyədə qorunmamasının milli kimliyimizə təhlükə yaratmasından söz açmışdı. Prezident bu istiqamətdəki durumu izləyəcəyini və zəruri tədbirlər görəcəyini bildirmişdi.

Prezidentin çıxışındakı fikirləri rəhbər tutaraq, Medianın İnkişafı Agentliyi və Azərbaycan Mətbuat Şurası noyabrın 7-də “Mediada Azərbaycan ədəbi dilinin normalarının düzgün tətbiqi” mövzusunda konfrans keçirdi. Rəşad Məcid hesab edir ki, konfransın ayrı-ayrı panellərində mövzu peşəkarlar və mütəxəssislər tərəfindən dolğun müzakirə edilib, faydalı təkliflər səsləndirilib. Mətbuat Şurası indi bu təkliflərin praktikada tətbiqi üçün ardıcıl iş aparmalıdır. Ümumən, Mətbuat Şurası yarandığı gündən bəri mediada ana dilinin saflığının qorunması məsələsinə həssas yanaşır. Şura ölkənin aparıcı media vasitələrinin monitorinqini Dil Komissiyası vasitəsilə həyata keçirib. Bu iş qurumun “Mediada ədəbi dilin pozulması hallarının müəyyənləşdirilməsinə dair Təlimat”a uyğun aparılır.

Təlimat leksik və qrammatik pozuntu hallarına diqqət yetirir. Leksik pozuntular dedikdə, alınma sözlərin, dialektlərin, şivələrin və terminlərin yerli-yersiz istifadəsi, həmçinin yeni sözlərin (neologizmlərin) yaradılması və işlədilməsi ilə bağlı pozuntular nəzərdə tutulur. Qrammatik pozuntular isə daha geniş yanaşmanı tələb edir. Bu baxımdan morfoloji qaydalara əməl olunmaması, o cümlədən isimlərdə və fellərdə şəkilçilərin istifadəsi, feli sifətlərdə və ismi xəbərlərdə zaman anlayışının istifadəsi kimi hallar vurğulanır. Sintaktik qaydalara əməl edilməməsi, yəni cümlələrdə söz sırasının pozulması, tabeli mürəkkəb cümlələrdə məntiqi bağlılığın yoxluğu, habelə durğu işarələrinin düzgün işlədilməməsi də pozuntu sayılır. Qrammatik pozuntularla yanaşı, üslub pozuntularının da üzərində dayanmaq lazımdır. Bu, orfoqrafiya lüğətinin tələblərinə əməl olunmaması, fərqli üslublara aid dil normalarının qarışdırılması və danışıq dili xüsusiyyətlərinin yersiz olaraq yazılı nitqə gətirilməsi kimi halları əhatə edir. Məcid hesab edir ki, bu pozuntular dilimizin nəzəri qayda-qanunlarına bələd olmamaqdan törəyir.

Göründüyü kimi, Mətbuat Şurasının fəaliyyətini gerçəkləşdirməsi üçün dolğun yanaşma bucağı mövcuddur. Fəaliyyətin effektivliyini artırmaq üçün Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin yaxın günlərdəki iclasında Dil Komissiyasının tərkibinin komplektləşdirilməsi həyata keçiriləcək. Əvvəllər olduğu kimi, zaman-zaman peşəkar dilçi alimlər Komissiyanın işində iştirak edib və medianın monitorinqini aparıblar. Mətbuat Şurası vaxtilə dil pozuntularının müzakirəsini media rəhbərlərinin birbaşa iştirakı ilə aparırdı. Məcid bildirir ki, yenə eyni fəaliyyətə üstünlük verilməlidir. O, Dil Komissiyasının işinə dilçi alimlərin və mütəxəssislərin cəlb edilməsinin önəmli olduğunu qeyd edib. Şura İdarə Heyəti üzvlərinin qarşıdakı iclasda Dil Komissiyasının fəaliyyətinin gücləndirilməsinə dair başqa səmərəli təkliflər səsləndirəcəklərinə əmindir. Bu addım ölkə mediasında dil normalarının qorunmasına xidmət edəcək.