Neftin orta illik qiymətinin 10 dollar aşağı düşməsi büdcədə heç bir problem yarada bilməz – Heydər Əsədov

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Heydər Əsədovun sözlərinə görə, neftin orta illik qiymətinin hər $10 aşağı düşməsi dövlət büdcəsi üçün əhəmiyyətsiz dərəcədə təsir göstərə bilər.

O, parlamentin plenar iclasında "Azərbaycan Respublikasının 2026-cı il dövlət büdcəsi haqqında" qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı danışıb. Əsədov qeyd edib ki, nəzəri olaraq belə bir ucuzlaşma büdcəyə cəmi 250-300 milyon manat təsir edə bilər. Bu rəqəm ümumi büdcə xərclərinin yalnız 0,6-0,7%-ni təşkil edir.

Deputatın fikrincə, bu kiçik fərq səbəbindən neft qiymətlərindəki dəyişikliklər büdcədə heç bir problem yaratmaz. Bu açıqlama ölkə iqtisadiyyatının neft gəlirlərinə olan asılılığının maliyyə idarəetməsi ilə kompensasiya olunduğunu göstərir.

Heydər Əsədov büdcəyə neft-qaz sektorundan daxilolmaların ümumi həcminin 16,4 milyard manat olduğunu bildirib. O izah edib ki, bu məbləğin əsas hissəsi – 12,8 milyard manatı birbaşa Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) transferti şəklində ödənilir. Bu transfertlər məcburi ödənişlər hesab olunur. Neftin qiyməti istənilən səviyyədə olsa da, bu vəsaitlər mütləq şəkildə büdcəyə köçürüləcək. Bu sabit maliyyə mexanizmi dövlət xərclərinin böyük bir hissəsini qiymət dəyişkənliyindən qorumağa imkan verir.

Neft qiymətindəki hər hansı bir dəyişiklik yalnız qalan 3,6 milyard manatlıq hissəyə təsir göstərə bilir. Bu məbləğ əsasən SOCAR-dan və məlum yataqların mənfəət vergisindən daxil olan gəlirlərdən yaranır. Yəni, qiymət ucuzlaşması yalnız bu 3,6 milyard manatlıq bazaya təsir edə bilər. Buna baxmayaraq, deputatın qeyd etdiyi kimi, ümumi büdcə xərcləri kontekstində bu potensial azalma çox kiçik bir faiz təşkil edir və ciddi narahatlıq yaratmır.

Əsədov sonda əlavə edib ki, neftin qiyməti məsələsi birbaşa büdcənin gəlir və xərcləri kontekstində deyil, daha çox ARDNF-nin aktivlərinə və fondun dayanıqlığına təsiri baxımından müzakirə edilməlidir. Qısa müddətli büdcə balansı qorunsa da, neft qiymətlərinin uzunmüddətli dinamikası ölkənin Neft Fondunun maliyyə vəziyyəti üçün daha böyük əhəmiyyət daşıyır. Fondun aktivlərinin dayanıqlığı gələcək iqtisadi sabitlik üçün əsas meyar sayılır.