COP30-da Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Xəzər dənizinin səviyyəsinin azalmasına həsr olunmuş yüksəksəviyyəli tədbir keçirilib (FOTO)

Braziliyanın Belem şəhərində keçirilən COP30 konfransı çərçivəsində, Azərbaycan pavilyonunda Xəzər dənizinin səviyyəsinin azalması məsələsinə həsr olunmuş yüksəksəviyyəli tədbir baş tutub. Bu tədbir Azərbaycan tərəfinin təşəbbüsü ilə təşkil edilmişdi. Onun təşkilində COP29 Sədrliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, habelə Xəzər dənizinin dəniz ətraf mühitinin mühafizəsi haqqında Çərçivə Konvensiyasının (Tehran Konvensiyası) Müvəqqəti Katibliyi birgə iştirak ediblər. Görüşdə Xəzəryanı ölkələrin ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində fəaliyyət göstərən müvafiq dövlət qurumlarının rəhbər şəxsləri və yüksəksəviyyəli nümayəndələri iştirak etdilər. Eyni zamanda, BMT-nin Ətraf Mühit Proqramı (UNEP), BMT-nin Məskunlaşma Proqramı (UN-Habitat) və Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının (WMO) rəhbər nümayəndələri də dəvətlilər sırasında idilər. Tədbirin əsas məqsədi Xəzər dənizinin səviyyəsinin tarixən ən sürətli və çoxşaxəli şəkildə azalması tendensiyasına diqqəti artırmaq və bu istiqamətdə regional həmrəyliyi gücləndirmək idi.

COP29 Sədri və Azərbaycan Prezidentinin İqlim məsələləri üzrə nümayəndəsi Muxtar Babayev dəniz səviyyəsinin azalmasının yaratdığı təsirlərdən danışdı. O, bu prosesin ekosistemlərə, sahilyanı infrastruktura və iqtisadi fəaliyyətə, habelə dənizkənarı əhalinin rifahına ciddi ziyan vurduğunu bildirdi. Babayev vurğuladı ki, bu prosesin yaratdığı çətinliklər yalnız birgə səylər, elmi əsaslara söykənən yanaşma və güclü regional koordinasiya sayəsində effektiv şəkildə həll edilə bilər. Azərbaycan Prezidenti bu məsələni 2022-ci ildə Aşqabadda keçirilmiş Xəzəryanı dövlətlərin Dövlət Başçılarının Zirvə Toplantısında, eləcə də bu il BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasında qlobal səviyyədə ardıcıl qaldırıb. Azərbaycan bu proseslə bağlı koordinasiyalı fəaliyyəti təmin etmək üçün beş tərəfli birgə işçi qrupunun yaradılması təşəbbüsünü də irəli sürüb. Ekologiya və Təbii Sərvətlər nazirinin müavini Umayra Tağıyeva, səviyyənin azalmasının çaylarda su axımının azalması, temperatur artımı və buxarlanmanın güclənməsi ilə sürətləndiyini qeyd etdi. O, gələcək səviyyə dəyişikliklərinin ciddi risklər yaratdığını deyərək, elmi əsaslı qərarların və adaptasiya tədbirlərinin vacibliyini xüsusi diqqətə çatdırıb.

İran, Qazaxıstan, Rusiya və Türkmənistanın nümayəndələri Xəzər hövzəsində aparılan milli müşahidələr, formalaşan elmi tendensiyalar və hökumətlərin prioritet istiqamətləri barədə ətraflı məlumat verdilər. Müzakirələr Xəzəryanı dövlətlərin məsuliyyətinin artırılmasını və region üzrə vahid, koordinasiyalı fəaliyyətin zəruriliyini ön plana çıxardı. BMT-nin UNEP, UN-Habitat və WMO kimi təşkilatlarının nümayəndələri Xəzər hövzəsində müşahidə və monitorinq sistemlərinin gücləndirilməsinə, sahilyanı icmalar üçün dayanıqlı məskunlaşma planlamasına, su balansının dəqiq qiymətləndirilməsinə və elmi araşdırmaların genişləndirilməsinə texniki dəstək göstərməyə hazır olduqlarını ifadə etdilər. Tədbir sonda “Xəzər dənizinin səviyyəsinin azalması məsələsi üzrə əməkdaşlığın gücləndirilməsi barədə Birgə Bəyannamə”sinin qəbulu ilə nəticələndi. Bu bəyannamə ötən il Bakıda qəbul olunmuş Bakı Bəyannaməsinə istinad edir, elmi əməkdaşlıq, məlumat mübadiləsi və koordinasiyalı fəaliyyət sahəsində səylərin daha da gücləndirilməsinə xidmət edir. Bu, Azərbaycanın təşəbbüsü ilə BMT-nin iqlim konfransları çərçivəsində ardıcıl üçüncü dəfə keçirilən yüksəksəviyyəli tədbir idi.