BMT: Bu il qlobal iqtisadi artım səviyyəsinin 2,6%-ə qədər azalacağı gözlənilir

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ticarət və İnkişaf üzrə Konfransının (UNCTAD) yeni hesabatına görə, 2025-ci ildə qlobal iqtisadi artım səviyyəsinin 2,6%-ə qədər azalması gözlənilir. Bu eniş artan maliyyə dəyişkənliyi və geosiyasi qeyri-müəyyənlik fonunda baş verir. Proqnozlara əsasən, qlobal iqtisadi artım 2024-cü ildəki 2,9%-dən 2025-ci ildə 2,6%-ə qədər zəifləyəcək. Bu zəifləmə, qlobal ticarət və investisiyaların maliyyə dəyişkənliyi və geosiyasi vəziyyət səbəbindən artan təzyiqlə üzləşməsi ilə izah olunur. Maliyyə bazarlarında baş verən dəyişikliklər qlobal ticarətə real iqtisadi fəaliyyətə təsir etdiyi qədər güclü təsir göstərir.

UNCTAD qeyd edir ki, qlobal ticarətin böyük hissəsi, yəni 90%-dən çoxu bank maliyyələşməsindən asılıdır. 2025-ci ilin əvvəlində qlobal ticarət təxminən 4% artıb, bu artımın bir hissəsi tarif dəyişikliklərindən əvvəl daha sürətli idxal hesabına baş tutub. Bununla yanaşı, dollar likvidliyi və sərhədlərarası ödəniş sistemləri beynəlxalq ticarət fəaliyyəti üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ticarətin maliyyə kanallarından bu cür asılı olması onu qlobal maliyyə və pul şərtləri ilə sıx əlaqələndirir. Məsələn, əsas maliyyə mərkəzində faiz dərəcələrində və ya investor əhval-ruhiyyəsində baş verən dəyişikliklər bütün dünyada ticarət həcminə birbaşa təsir göstərə bilir.

BMT xəbərdarlıq edir ki, maliyyə təzyiqi başqa cür həyata keçirilə bilən ticarətə zərər verə bilər. Bu problem xüsusilə kredit əldə etmək imkanının məhdud olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə daha kəskin görünür. Bu məhdudiyyətlər, qlobal iqtisadi zəifləmə dövründə onların dayanıqlığını sınağa çəkir. Belə ölkələrdəki bizneslər maliyyə çatışmazlığı ucbatından ticarət əməliyyatlarını tam həyata keçirə bilmirlər.

Lakin, ümumi mənfi proqnoz fonunda inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatları üçün nisbətən yaxşı nəticələr gözlənilir. Bu iqtisadiyyatların inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadiyyatını əhəmiyyətli dərəcədə üstələyərək 4,3% artacağı proqnozlaşdırılır. Bu fərqli artım tempi, qlobal bazardakı əsas problemlərə baxmayaraq, inkişaf edən bazarların ümumi mənzərədə gücünü qoruyacağını göstərir.