Ankara ilə Bakı arasında formalaşan müttəfiqlik regiondakı proseslərin effektiv şəkildə idarə olunmasına imkan verir - Kadir Təmiz

Ankara ilə Bakı arasında qurulan strateji müttəfiqlik əlaqələri regionda gedən proseslərin daha səmərəli şəkildə idarə edilməsinə şərait yaradır. Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin (ORSAM) prezidenti Kadir Təmiz bu sözləri Şuşada keçirilən Azərbaycan-Türkiyə Beyin Mərkəzlərinin Birinci Forumunda söyləyib. O, qeyd edib ki, iki ölkə ayrı dövlətlər olsalar da, onların maraqları və siyasətləri fərqli məqamlarda kəsişə bilər.

Buna baxmayaraq, əsas prinsiplərin və strateji vizyonun uyğunluğu müttəfiqliyin təməl şərtidir. Bu əlaqə digər ölkələr üçün də qarşılıqlı əməkdaşlığı gücləndirmək haqqında ciddi bir mesajdır. Kadir Təmiz həmçinin vurğulayıb ki, Türkiyənin Orta Şərq siyasətini formalaşdıran əsas istiqamətlərin Azərbaycan–Türkiyə əməkdaşlığı ilə uyğunlaşdırılması müzakirə edilməlidir. Bu siyasətin üç aparıcı xətti xüsusilə diqqət çəkir.

Türkiyənin Orta Şərq vizyonunun birinci əsası təhlükəsizlik və sabitlik yanaşmasıdır. Rəsmi sənədlərdə qeyd edildiyi kimi, Ankara regionda sabitləşdirici bir aktor rolunu oynayır. Suriyada həyata keçirilən əməliyyatlar və İraqdakı aktiv fəaliyyətlər bəzən tənqid edilir. Lakin ekspertlər bildirirlər ki, bu addımlar region dövlətlərinin kapasitesini artırmaq və yaranan boşluqların terror qrupları tərəfindən doldurulmasının qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Bu siyasət həm Türkiyənin təhlükəsizliyini təmin etmək, həm də bölgədə nizamı bərpa etmək üçün vacibdir. İkinci əsas istiqamət diplomatik normallaşma və regional əməkdaşlıqdır. 2017-ci ildə prezident idarəetmə sisteminə keçdikdən sonra Türkiyə xarici siyasətdə daha çevik mexanizmlərdən istifadə etməyə başladı.

Bu dövrdən etibarən Ankara BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir və digər regional ölkələrlə mövcud gərginlikləri sürətlə aradan qaldırıb. Bu addımlar nəticəsində nəqliyyat, enerji və ticarət sahələrində yeni dialoq kanalları açılıb. Suriya ilə aparılan danışıqlar, Misirlə münasibətlərin bərpası, Sudan və Liviya ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsi, habelə Şərqi Aralıq dənizində koordinasiya cəhdləri diplomatik normallaşma siyasətinin əsas nümunələridir. Üçüncü sütun geo-ekonomik bağlantı və yeni layihələrdir. Bu aspekt enerji təhlükəsizliyi və nəqliyyat dəhlizlərini əhatə edir. Geo-ekonomik bağlantı xüsusilə Azərbaycan–Türkiyə münasibətlərinin inkişafı üçün mühüm bir elementdir.

Zəngəzur dəhlizi, Orta Dəhliz, enerji ötürmə xətləri və logistika marşrutları iki ölkəni tamamlayıcı əməkdaşlıq modelinə çevirir. Bundan əlavə, Türkiyənin İraqla birgə həyata keçirdiyi “İnkişaf yolu” layihəsi regionda yeni iqtisadi inteqrasiya imkanları yaradır. Bu nəqliyyat xətti Basradan başlayaraq Türkiyə üzərindən Avropaya qədər uzanır. Əgər gələcəkdə Suriya sabitləşərsə, bu xəttin genişləndirilməsi də mümkün ola bilər. Nəticədə, Türkiyənin bu üç əsas istiqaməti – təhlükəsizlik, diplomatik normallaşma və geo-ekonomik bağlantısallıq – Azərbaycanla strateji tərəfdaşlığın daha da dərinləşməsinə xidmət edir. Bu model həm iki ölkənin regional nüfuzunu artırır, həm də Orta Şərq və Cənubi Qafqazda inkişaf və sabitlik üçün yeni platformalar qurur.